برای مطالعه‌ی گزارش روز اول این‌جا کلیک کنید.
روز دوم همایش سراسری بلاکچین ایران با تاکید بیش‌تر به معرفی و شبکه‌سازی ایده‌های نو و استارتاپ‌های نوپای این حوزه بود که ۷ مهر ۱۳۹۸ در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد. همانند روز اول، این همایش نیز به قسمت‌های مختلف از جمله بلاک‌چین‌تاکس (سخنرانی هایی مفید و آموزنده در مورد بلاکچین)، پَنِل‌های گفت‌وگو (نشست گروهی همراه با پرسش و پاسخ و گفت‌و‌گوی متخصصان این حوزه) و ارائهی استارتاپ‌ها تقسم‌بندی می‌شود.
چرا بلاکچین؟
همایش با دو بلاک‌چین‌تاک شروع شد. دکتر محمدعلی مداح‌علی، عضو هیئت علمی برق شریف، دانشمند در مرکز تحقیقات بل نوکیا سخنرانی خود را با موضوع چرایی بلاکچین شروع کرد و سیستم‌های توزیع‌شده در مقابل بلاکچین را شرح نمود. ایشان لزوم به‌کارگیری بلاکچین در ایران و نیاز کشور به بلاکچین را توضیح داد. طبق گفته‌ی او جریان اطلاعات از دست حکومت‌ها خارج گشته و به دست شرکت‌های بزرگی مانند فیسبوک افتاده‌است. بلاکچین تنها چیزی است که می‌تواند با این شرکت‌ها که مدیریتشان متمرکز است مبارزه کند. در ادامه دکتر مهدی محمدی، دبیر ستاد اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در مورد اکوسیستم نوآوری و بلاکچین و نقش استارتاپ‌ها در توسعه‌ی این نوآوری‌ها صحبت کرد.
کارچین، بلاکچین در تاکسی‌رانی
اولین ارائهی استارتاپ این بخش توسط عباس امامی، هم‌بنیان‌گذار کارچین، صورت پذیرفت. او در مورد کسبوکار خود توضیح داد و از اهداف آینده و انگیزه‌ی شکل‌گیری کارچین گفت. ایده‌ی کارچین در جواب به این سوال شکل گرفته که آیا تاکسی‌ران‌ها برای خدمت‌رسانی به مشتریان خود نیاز به واسطه دارند؟ و این‌که آیا آژانس‌ها و تاکسی‌های اینترنتی به اندازه‌ی کافی برای رانندگان ارزش‌آفرینی می‌کنند؟ کارچین این مشکل را با کمک بلاکچین حل کرده و در حال توسعه‌ی این ایده است.
عباس امامی تاکید کرد کارچین تنها مختص تاکسی‌های اینترنتی نیست؛ بلکه یک پلتفرم زیرساختی می‌باشد که همه‌ی کسبوکارها برای احراز هویت خود می‌توانند از آن استفاده کنند.
آرزوی حل مشکلات کپی‌رایت!
ارائهی استارتاپی بعدی با صحبت‌های سهیل پایدار، بنیان‌گذار کسبوکار «ثبت شد»، شروع شد. این استارتاپ بر پایه‌ی پاسخ‌گویی به یک نیاز شکل گرفته‌است. نیازی که دغدغه‌ی حل مشکلات کپی‌رایت و حق اصالت مالکیت اسناد و آثار نویسندگان، عکاسان، مخترعین و سایر صاحبان اثر را مد نظر قرار می‌دهد.
سهیل پایدار بلاکچین را ابزاری کار‌آمد برای رسیدن به این هدف مهم می‌داند. از ویژگی‌های بلاکچین، امنیت بالا و شفافیت اطلاعات ثبتی می‌باشد که از ملزومات ابتدایی ارزش‌بخشی و قانون‌گذاری در این حوزه است.
پنل گفتگو: چالش‌های حقوقی و حاکمیتی بلاکچین
مصطفی نقی‌پورفر، مدیر آزمایشگاه نوآوری بلاکچین، دکتر سروش قاضی‌نوری، معاون سیاست‌گذاری و اعتباربخشی فناوری اطلاعات در سازمان فناوری اطلاعات، عرفان لاجوردی، مدیرعامل موسسه حقوقی فرصت و رضا قربانی، رییس هیات مدیره‌ی شبکه‌ی عصرتراکنش، در این پنل مشارکت داشتند.
در شروع پنل، حامد صالحی، مدیر پنل، پرسید :«آیا بلاکچین و رمزارزها در ایران و جهان قابلیت رگولاتوری دارند یا خیر؟»
اعضای پنل در پاسخ نظرات مختلفی داشتند؛ قاضی‌نوری گفت: «چگونگی برخورد با تکنولوژی‌های جدید چالش اصلی در تمامی کشورهاست و این، درباره تمامی فناوری‌های از جمله رمزارزها صادق است؛ فناوری می‌آید و تنها کاری که باید کرد شناخت ابعاد آن و داشتن عکس‌العمل مناسب در مقابل آن است.» او در ادامه افزود: «در حال حال حاضر بانک مرکزی بالاترین نهاد رگولاتوری در حوزه پرداخت است و تامین منافع مردم وظیفه اصلی آن است. مساله اصلی در واقع چگونگی ورود است.»
رضا قربانی در موضع انتقاد به روند رگولاتوری بود و بلاکچین را یک فناوری متفاوت و با رشد سریع می‌دانست که رگولاتوری در نهایت به سبب تقاضا خود را با آن تطبیق خواهد داد.
لاجوردی در پاسخ به لزوم رگولاتوری بلاکچین گفت: «بازار مبادله که رمزارزها ایجاد می‌کنند، مساله مهمی است که رگولاتوری می‌خواهد. ما در زمینه گمرک و مدیریت نقدینگی به قانون‌گذاری احتیاج داریم.»
نقی‌پور گفت: «بلاکچین نیازی به رگولاتوری ندارد. رگولاتوری وقتی باید مطرح شود که کاربرد به میان می‌آید در واقع شبیه به استانداردسازی است.» او در ادامه افزود: «در ایران چیزی به نام رگولاتوری نداریم بلکه کاسبی رگولاتوری داریم.»
قربانی از بلاکچین به‌عنوان پاسخی به سیستم‌های متمرکز فساد‌ساز دولتی و مشکلات افزایش حجم نقدینگی اشاره کرد و افزود: «بانک مرکزی در شش ماه اخیر، اصلی‌ترین دشمن بلاکچین شناخته شده است.» ایشان حل مشکلات رگولاتوری را از نهادهایی بالاتر از بورس و بانک مرکزی، مثل دفتر نهاد رهبری مطالبه کرد.
در ادامه‌ی همایش، سه استارتاپ موفق دیگر در این حوزه به معرفی خدمات و نوآوری‌های خود پرداختند.
محمدعلی آقاامیر – مدیر عامل نوبیتکس
مبادله رمزارزها با نوبیتکس
نوبیتکس، به زبان ساده پلتفرمی آنلاین برای خرید و فروش بیت‌کوین و سایر رمزارزها به صورت مستقیم با ریال ایران است. این پلتفرم از سال ۱۳۹۶ که شاید هیچ بازار رسمی برای خرید و فروش بیت‌کوین وجود نداشت شروع به کار کرد. محمدعلی آقاامیر، مدیر عامل نوبیتکس، در مورد نقش مهم پلتفرم‌های اکسچنج در سیستم رمزارزها گفت: «این پلتفرم‌ها با تسهیل مبادلات و کم کردن هزینه‌های مبادله، به نقدشوندگی دارایی‌های رمزارزی کمک می‌کنند.» وی مزایای نوبیتکس را عمق و نقدشوندگی بالا، رابط برنامه‌نویسی (API) قدرتمند و همچنین داشتن اولین نرم‌افزار مبادله‌ی رمزارزها در ایران بیان کرد. مدل درآمدی این استارتاپ از چند بخش تشکیل شده‌است؛ کارمزد معاملات، بازارگردانی و معاملات فرابورسی (Over-the-Counter). آقاامیر همچنین افزود: «ارزش روزانه‌ی معاملات در ایران بین حدود پنج تا ۱۰ میلیون دلار است. هدف نوبیتکس این است که حداقل ۱۰ درصد این معاملات به حوزه‌ی آنلاین در فضای نوبیتکس وارد کند.» به اعتقاد محمدعلی آقاامیر، سه چالش اصلی پلتفرم‌های اکسچنج عبارتند از: نبودن قوانین نظارت و ممیزی بر نحوه ی نگهداری دارایی‌های رمزارزی توسط پلتفرم‌های اکسچنج، مشخص نبودن نحوه‌ی برخورد قوانین مالیاتی بر رمزارزها، و همچنین نبودن بیمه‌ی دارایی‌های رمزارزی، چرا که همیشه خطر هک شدن وجود دارد.
پلتفرم سککوک
فردوس باقری، مدیرعامل شرکت توسعه تجارت الکترونیک نگین توسن و پلتفرم سککوک، در مورد کسبوکار خود و نحوه‌ی استفاده از بلاکچین در این مسیر صحبت کرد. او درمورد شکل گیری مفهومی به نام برات در قانون تجارت نام برد.
فردوس باقری – مدیرعامل پلتفرم سککوک
باقری، سککوک را پلتفرمی نامید که در پشت صحنه خود از برات‌های دیجیتال و فناوری بلاکچین کمک می‌گیرد تا در حوزه‌ی پرداخت و مراودات تجاری به یاری صنعت‌ها برود. باقری افزود: «برای حل چالش واریز حق تمبر برات به صندوق خزانه‌ی دولت، مذاکراتی انجام دادیم و موفق به تهیه‌ی اولین سفته‌هایی شدیم که دارای QR کد بوده و می‌توانند منشا، مبلغ و سری سریال مشخص داشته باشد و به زودی جایگزین بسیاری از مبادلات تجاری به صورت B2B برای سایر کسبوکارها باشد.»
جیب، درگاه پرداخت ارزهای دیجیتال
زهرا امینی، مدیر بازاریابی و روابط عمومی استارتاپ جیب، درمورد فواید استفاده از بلاکچین گفت: «اصلی ترین سوال این است که چرا باید از بلاکچین استفاده کنیم و نقدشوندگی پایین آن را بپذیریم؟ اولین مورد این است که واسطه‌ها حذف خواهند شد و زمان و هزینه‌ی صرف شده کاهش می‌یابد. دومین فایده‌ی این شبکه این است که رفتار افراد در بلاکچین به سمتی سوق داده می‌شود که تخلف به حداقل برسد؛ چراکه تمام اطلاعات تراکنش‌ها ثبت و ضبط می‌شود و همیشه در این شبکه نگهداری می‌شود. آخرین مورد، نبودن امکان سانسور و تحریم در بلاکچین است.»
زهرا امینی – مدیر بازاریابی و روابط عمومی جیب
زهرا امینی در مورد استارتاپ جیب گفت: «درگاه پرداخت جیب، مانند درگاه‌های پرداخت رایج و مرسوم است که به طور آنلاین مبلغی را پرداخت کرده و خدماتی را دریافت می‌کنید؛ اما تفاوت آن این است که ارز رایج در آن، رمزارزها هستند. مزیت‌های استفاده از جیب پشتیبانی از چند ارز، نبودن نیاز به سرور، و وجود کیف پول با امنیت بالا است. در جیب، تنها زمانی کارمزد گرفته می‌شود که شما می‌خواهید درخواست برداشت ایجاد کنید.»
کاربرد بلاکچین در بازار سرمایه
فرزاد جعفری، رئیس اداره‌ی مطالعات راهبردی و دبیر کمیته‌ی بلاکچین فرابورس ایران، به نمایندگی از امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس ایران، به بحث پیرامون بلاکچین در بازار سرمایه پرداخت.
فرزاد جعفری در ابتدای صحبت خود، به حوزه‌ی اختیارات فرابورس از جنبه‌های قانونی و فقهی نسبت به انواع رمزارزها اشاره کرد و تاکید کرد بورس ایران و شرکت فرابورس ایران فقط در بخش Asset Tokenها یا توکن‌هایی که بر مبنای یک دارایی ارزش‌گذاری شده‌اند فعالیت می‌کند. این توکن‌ها ریسک کار را بسیار کاهش می‌دهند و می‌توان به عنوان نوعی سهام از آن نام برد.
در آخر جعفری به کاربردهای مهم بلاکچین در بازار سرمایه و مقایسه‌ی این پیشرفت‌ها در کشورهای مختلف دنیا اشاره کرد. از مهم‌ترین موارد آن‌ها ثبت اطلاعات (Registery)، تسویه در لحظه (Settlment)، رای‌گیری آنلاین سهام‌داران (Evoting) و قرارداد هوشمند (Smart Contract) می‌باشند.
بررسی جرایم مرتبط با حوزه رمزارزها
در بخش بعدی سرهنگ رجبی، معاون تشخیص و پیشگیری از جرایم پلیس فتا، از سه نوع جرایم مربوط به حوزه‌ی رمزارزها گفت؛ جرایم مربوط به استخراج کنندگان، مصرف کنندگان و تبدیل کنندگان رمزارزها.
سرهنگ رجبی – معاون تشخیص و پیشگیری از جرایم پلیس فتا
استخراج غیرقانونی بیت‌کوین در همه جای جهان شایع است. در ایران نیز مواردی از این قبیل دیده‌شده‌است. برون‌سپاری ماین، ماین اشتراکی، اجاره دادن مزرعه‌ها و اشتراک‌گذاری مزرعه‌های ماین، هم به صورت قانونی وجود دارد و هم به شکل کلاهبرداری و غیرقانونی. در ادامه سرهنگ رجبی به موضوعات ورود قانونی تجهیزات ماین و مصرف برق قانونی برای این تجهیزات اشاره نمود.
سرهنگ رجبی درباره‌ی حوزه‌ی مصرف کنندگان، به بدافزارهای سرقت اطلاعات والت اشاره کرد و گفت: «سرقت این اطلاعات اغلب به دلیل عدم آگاهی افراد غیرمتخصصی است که به این حوزه وارد می‌شوند. اگر بخواهیم کسب و کارمان در حوزه‌ای تقویت شود، باید همزمان با ورود فناوری، ایجاد فرهنگ کاربری را در جامعه دنبال کنیم. در غیر این صورت افراد سودجو، مصرف کنندگان این حوزه را تحت تاثیر قرار خواهند داد.»
رجبی درباره‌ی حوزه‌ی تبدیل‌کنندگان رمزارز گفت: «چالشی که صرافی‌ها با آن مواجه خواهند شد، ورود پول‌های کثیف از طریق فیشینگ و قمار به حوزه‌ی کسب‌وکارشان است. حجم جرایم مالی در سال ۱۳۹۸ در زمینه‌ی قمار و فیشینگ به شدت افزایش یافته‌است که جای نگرانی زیادی دارد.»
در انتها، سرهنگ رجبی پیشنهاداتی برای این‌که حوزه‌ی رمزارزها در مواجهه با قانون و پلیس با چالش مواجه نشود داد و گفت: «اول این‌که تعیین تکلیف قوانین مربوط به صرافی‌ها را به عنوان یک مطالبه پیگیری کنند. نکته‌ی بعدی پیاده سازی زیرساخت‌های احراز هویت است. یکی از کاربردهای نامتعارف رمزارزها استفاده در بازارهای زیرزمینی جرم است که این چالش در همه‌ی کشورهای دنیا وجود دارد. همچنین این‌که حجم مجازات جرایم رمزارزی با اثری که این جرایم در جامعه ایجاد خواهد کرد متناسب نیستند؛ بنابراین باید مجازات مجرمین در این زمینه تشدید یابد.»
بلاکچین در جهان اسلام
در این بخش دکتر روح‌الله رحمانی که مدیر برنامه‌ی شرکت‌های بزرگ مایکروسافت و آمازون بوده‌است، درمورد چالش اقتصادی جهان اسلام و اشتباه عمده‌ی مردم درباره‌ی بلاکچین صحبت کرد و سپس پیشنهادی برای ایجاد یک رمزارز اسلامی بیان کرد.
دکتر رحمانی گفت: «۱.۸ میلیارد مسلمان در جهان وجود دارد؛ بنابراین موضوع اقتصاد اسلامی، موضوعی بسیار مهم است. عمده‌ی چیزهایی که در آمریکا یا کشورهای دیگر غیرمسلمان درست می‌کنند با تفکر و ارزش‌گذاری‌های خودشان است و توجهی به نیازهای این جمعیت ۱.۸ میلیاردی ندارند؛ بنابراین ما نباید از اروپا یا آمریکا راهی برای حل مشکلات اقتصادی کشور بخواهیم.» در ادامه رحمانی از تجربه‌ی خودش در مایکروسافت گفت: «زمانی که داشتیم بینگ را می‌ساختیم، به دنبال ایده‌هایی برای تجربه‌های جدید کاربری بودیم. من پیشنهاد دادم که برای مسلمان‌ها ساعت‌های نماز را نمایش بدهیم؛ ولی این موضوع، که برای ۱.۸ میلیارد نفر بدیهی بود، برای مدیرهای بینگ چیز عجیبی به نظر می‌رسید!» رحمانی همچنین بیان کرد: «هر معامله‌ی ارزی بین سیستم‌های بانکی از سویفت می‌گذرد و این کار با دلار انجام می‌شود؛ بنابراین در عمل اقتصاد ما مبتنی بر دلار است و صاحب دلار کسی هست که نمی‌خواهد ایران دلار داشته باشد؛ پس با این روش هیچ‌وقت نمی‌توانیم مشکلات اقتصادی را به صورت ریشه‌ای حل کنیم. ما باید ارزی داشته باشیم که بتوانیم به صورت بین‌المللی مبادله کنیم.»
دکتر روح‌الله رحمانی – معاون نوآوری دیجی‌کالا
رحمانی گفت: «اکثر افراد بالا و پایین رفتن ارزش بیت‌کوین را می‌بینند و با بالا رفتن این ارز خوشحال و از پایین رفتن آن ناراحت می‌شوند. این دید درستی است اگر شما صرافی هستید؛ اما این نگاه، از نظر بانکداری و اقتصادی کاملا اشتباه است.» او ادامه داد: «در ژاپن بیش از ۲۶۰ هزار مغازه از رمزارزها پشتیبانی می‌کنند، اما در کشور همسایه‌ی آن، کره‌ی جنوبی، مبادلات بیت‌کوین و امثال آن به طور کامل ممنوع شده است. کشورهایی مانند ژاپن که در این حوزه موفق شده‌اند، دید بانکداری و تجاری نسبت به رمزارز داشتند؛ اما در کشوری مثل کره‌ی جنوبی، دید صرافی باعث شد که بازارهای بیت‌کوین بسیار آشفته شود و در این حوزه شکست بخورند.»
روح‌الله رحمانی در آخر درمورد بازار اقتصادی اسلامی گفت: «بازار اقتصادی اسلامی بازاری بسیار بزرگ است و فقط در سال ۲۰۱۷ بیش از ۲۴۰۰ میلیارد دلار بوده است و با رشد عظیمش به نزدیک ۴۰۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید. حوزه‌های مربوط به این بازار شامل داروهای حلال، لوازم آرایشی حلال، غذای حلال و مسافرت‌های حلال می‌شود که ایران با توجه به قوانینی که دارد، مقصد مناسبی برای توریست‌های مسلمان است.» وی افزود: «مشکل ما ارزی است که هم ما قبول داشته باشیم هم بقیه. یکی از ارزهایی که ایجاد شده‌است وان‌گرم نام دارد، اولین رمزارز دنیا با پشتیبانی طلا. به این صورت که هر واحد این ارز برابر با یک گرم طلا است.» رحمانی در ادامه پیشنهاد خود را در این زمینه می‌گوید: «ما می‌توانیم در کشور ارزی با نام وان‌نفت ایجاد کنیم! به این صورت که هر واحد آن برابر با یک لیتر نفت باشد. به عنوان یک برنامه‌ی آزمایشی می‌توان یک دهم یک درصد از نفت کشور را به این ارز اختصاص داد؛ به این شکل می‌توان مشکلات آن را شناسایی کرد و آن‌ها را حل کرد. به این دلیل که پشتوانه‌ی این ارز نفت است، از ریال ثبات بیشتری خواهد داشت.»
فناوری بلاکچین در کاشت درخت و حفاظت از محیط زیست – استارتاپ تریژر
تریژر، سیستمی با هدف تشویق افراد به سرمایه‌گذاری در کاشت و نگهداری درخت است. ارمیا سحرخیز، مدیر عامل و بنیان‌گذار تریژر، در مورد دلیل نیاز ما به چنین سیستمی گفت: «تا الان در دنیا تلاش‌های زیادی برای درخت‌کاری شده‌است و بعضی دولت‌ها هزینه‌های زیادی برای این کار اختصاص داده‌اند؛ اما تمرکز ما فقط روی کاشتن درخت‌ها است و اهمیتی به این‌که درخت‌های کاشته شده زنده خواهند ماند یا نه نمی‌دهیم. از این رو بسیاری از درخت‌های کاشته شده پس از مدتی نابود می‌شوند.» برای حل این مشکل مدل کاشت خاصی در تریژر تعریف شده که شامل سه بخش Planter یا کشت‌کننده، Conserver یا حفظ‌کننده، و Ranger یا سرجنگلبان می‌شود. ارمیا سحرخیز درباره‌ی این مدل گفت: «کشت‌کننده‌ها، درخت‌کارانی هستند که به صورت داوطلبانه درخت‌ها را می‌کارند و دست‌مزد مالی نخواهند داشت. حفظ‌کنندگان افرادی هستند که در ازای دریافت حقوق ماهیانه، از درخت‌ها محافظت می‌کنند. سرجنگلبان‌ها نیز افرادی هستند که با نظارت بر کاشته‌شدن و حفاظت از درخت‌ها، اعتبار این اکوسیستم را بالا می‌برند تا مطمئن شویم تاثیری واقعی گذاشته‌ایم. مردم با پرداخت مقداری پول، این درخت‌ها را به جنگل شخصی خود اضافه می‌کنند و این پول به عنوان دست‌مزد به کسانی که از درخت‌ها نگهداری می‌کنند پرداخت می‌شود.»
ارمیا سحرخیز – مدیرعامل و بنیان گذار تریژر
برای مطالعه‌ی گزارش روز اول این‌جا کلیک کنید.
