بلاک چین بیت کوین یک شبکهی همگانی مالی است که روش جدیدی را برای سیستمهای پرداخت و ارزهای دیجیتال ارائه میدهد. بیت کوین اولین شبکهی پرداخت غیرمتمرکز peer-to-peer است که توسط کاربرانش مدیریت میشود؛ نه یک سازمان مرکزی یا تعدادی واسطه. از دید یک کاربر اینترنتی، بیت کوین همان پول نقد اینترنتی است. در این مقاله از فنولوژی به این سوالات میپردازیم که بلاک چین بیت کوین چیست، چگونه کار میکند و ویژگیهای منحصربهفرد آن چیست.
بلاک چین بیت کوین چیست؟
بیت کوین یک ارز دیجیتالی مجازی بر پایهی تکنولوژی بلاک چین است (بلاک چین چیست؟) که اولین بار در سال ۲۰۰۸ معرفی شد. هویت فرد یا افرادی که شبکهی بلاک چین بیت کوین را به وجود آوردهاند همچنان یک راز است و آنها را با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) میشناسند. هدف این افراد از ایجاد بیت کوین، کاهش کارمزد تراکنشها، ایجاد شفافیت مالی، و حذف واسطههای مالی بود. آنها سامانهای غیرمتمرکز به وجود آوردند که افراد در آن میتوانند پول خود را بدون وابستگی به بانکها مدیریت کنند.
بیت کوین به صورت فیزیکی وجود ندارد و حسابهای کاربران در یک شبکهی مبتنی بر بلاک چین ذخیره میشود. برای ایجاد تراکنش در شبکهی بلاک چین بیت کوین، لازم است میلیونها کامپیوتر (node) دیگر آن را تایید کنند؛ بنابراین جعل یا دستکاری حسابهای بیت کوین تقریبا غیر ممکن است.
چرا بیت کوین؟
بیت کوین را میتوان برای خرید کالا به صورت کاملا ناشناس استفاده کرد. علاوه بر این، با بیت کوین پرداختهای بینالمللی آسانتر و ارزانتر میشود؛ چرا که بیت کوین به هیچ کشوری وابسته نیست و تحت تاثیر رگولاتوری خاصی نیست. کسب و کارهای کوچک ممکن است به این دلیل که تراکنشهای بیت کوین کارمزدی ندارد (یا حداقل کمتر از سرویسهای سنتی است)، استفاده از آن را ترجیح دهند. همچنین برخی مردم بیت کوین را صرفا به عنوان یک سرمایهگذاری خریداری میکنند؛ به این امید که ارزش آن افزایش پیدا کند.
چه کسی بلاک چین بیت کوین را به وجود آورد؟
بیت کوین اولین پیادهسازی ایدهی رمز ارز است. مفهوم رمز ارزها برای اولین بار توسط Wei Dai در سال ۱۹۹۸ میلادی، به عنوان نوع جدیدی از پول که کنترل تولید و تراکنشهای آن با رمزگذاری انجام میشود، بیان شد. اولین توضیح و اثبات مفهوم بیت کوین در سال ۲۰۰۸ توسط ساتوشی ناکاموتو منتشر شد. ساتوشی در سال ۲۰۱۰ بدون فاش کردن هویت خود پروژهی بلاک چین بیت کوین را رها کرد. از آن زمان تا کنون، جامعهی شبکهی بیت کوین به صورت نمایی گسترش یافته است و افراد بسیاری آن را توسعه دادهاند.
گمنامی ساتوشی، نگرانیهای غیرموجهی را برای بسیاری ایجاد کرده است. بسیاری از نگرانیها به دلیل داشتن درک نادرست از متنباز بودن (open-source) بیت کوین است. پروتکل و نرمافزار بیت کوین به صورت آزاد منتشر شده است و هر فردی در سراسر جهان میتواند کدهای آن را مشاهده کند و نسخهی اصلاح یافتهای از آن را منتشر کند. نفوذ ساتوشی نیز در حد توسعهدهندگان کنونی بیت کوین بوده است و او کنترلی بر شبکهی بیت کوین نداشته است. بنابراین میتوان گفت در حال حاضر دانستن هویت مخترع بیت کوین آن چنان مطرح نیست و اهمیت چندانی ندارد.
شبکهی بلاک چین بیت کوین چگونه کار میکند؟
از دید یک کاربر عادی، بیت کوین صرفا نرمافزاری است که یک کیف پول الکترونیکی ارائه میدهد و به کاربر توانایی ارسال و دریافت بیت کوینها را میدهد. این طرز کار کلی بیت کوین است.
در پشت صحنهی آن اما، شبکهی بیت کوین یک لِجِر (Ledger) توزیعشده بین میلیونها افراد است که بلاک چین نام دارد. درون شبکهی بلاک چین، تاریخچهای از همهی تراکنشهایی که تا کنون صورت گرفتهاند وجود دارد و به کامپیوترها (nodes) امکان تایید صحت تراکنشها را میدهد. به دلیل این که اعتبار هر یک از تراکنشها، توسط کامپیوترهای بسیاری تایید میشود، بلاک چین شبکهای کاملا امن تلقی میشود. علاوه بر آن، هر کسی میتواند پردازشهای ریاضیاتی بیت کوین را با سختافزارهای مخصوص انجام دهد و به عنوان پاداش، بیت کوین دریافت کند؛ به این عمل استخراج بیت کوین میگویند.
استخراج بیت کوین به چه معناست؟
استخراج بیت کوین (Bitcoin mining) یا پردازش بیت کوین، امنیت بلاک چین بیت کوین را با تایید و اضافه کردن تراکنشها (بلوکها)ی جدید به زنجیرهی بلاک چین تامین میکند. با نهایی شدن تراکنشها، بلوکها باز میشوند و کدها رمزگشایی میشوند و در نتیجه بیت کوینها انتقال مییابند.
استخراجکنندهها با حل کردن مسائل کریپتوگرافی، با استفاده از فناوری نرمافزاری خاصی، بیت کوینهای جدید را تولید میکنند و به عنوان پاداش، این بیت کوینها به آنها تعلق میگیرد. این یک روش هوشمند برای توزیع ارز است و انگیرهای برای استخراج بیت کوین ایجاد میکند.
این پاداش توسط همهی افراد بلاک چین بیت کوین توافق شده است. وقتی که ابتدا در سال ۲۰۰۹ استخراج بیت کوین آغاز شد، پاداش استخراج هر بلوک ۵۰ بیت کوین بود. در سال ۲۰۱۲ این مقدار نصف شد و به ۲۵ بیت کوین تغییر یافت. در سال ۲۰۱۶ باز هم نصف شد و به ۱۲.۵ بیت کوین رسید. همچنین این مقدار در ۱۲ می ۲۰۲۰ به ۶.۲۵ بیت کوین میرسد.
برای کنترلپذیر نگه داشتن این سیستم و جلوگیری از تورم، تعداد بیت کوینها پس از رسیدن به ۲۱ میلیون بیت کوین، تا سال ۲۰۴۰ افزایشی نخواهد داشت؛ همچنین با گذشت زمان، مسائل کریپتوگرافی دشوارتر میشوند.
ویژگیهای بلاک چین بیت کوین
غیر قابل لغو: بعد از تایید تراکنش، امکان لغو و بازگردانی آن توسط هیچکس وجود ندارد. و منظور واقعا هیچکس است. به این معنا که نه شما، نه بانکها، نه رئیس جمهور، نه ساتوشی، و نه هیچکس دیگری نمیتواند تغییری در تراکنشهای انجام شده ایجاد کند. اگر پول خود را به یک کلاهبردار ارسال کنید، یا یک هکر کامپیوتر شما را هک کند و پول شما را بدزدد، هیچ کسی نمیتواند به شما کمک کند.
وابسته به نام مستعار: نه تراکنشها و نه حسابهای کاربری به هویتهای واقعی متصل هستند. هر حساب کاربری یک آدرس دارد و شما بیت کوین را از طرف این آدرسها دریافت میکنید. این آدرسها کدهایی با حدود ۳۰ کاراکتر هستند. با اینکه همهی تراکنشهای بلاک چین بیت کوین قابل مشاهده برای همه است، اما لزوما تشخیص دادن صاحب این آدرسها امکانپذیر نیست.
سریع و جهانی: انتقال پول در شبکهی بلاک چین بیت کوین، تقریبا به صورت آنی انجام میپذیرد و در عرض چند دقیقه توسط شبکه تایید میشود. تراکنشها توسط یک شبکهی جهانی از کامپیوترهایی تایید میشوند که نسبت به موقعیت فیزیکی افراد بیتفاوتاند. بنابراین اهمیتی ندارد که من بیت کوین را به همسایهام ارسال کنم، یا فردی در آن طرف جهان.
امن: حسابهای بیت کوین با یک سیستم رمزگذاری پیچیده قفل شدهاند و تنها خود صاحب حساب میتواند بیت کوین ارسال کند. این فناوری رمزگذاری پیشرفته، نفوذ به حسابها را غیرممکن میسازد. علاوه بر آن، به دلیل محرمانه بودن هویت کاربران بیت کوین، کاربران در برابر سرقت اطلاعات شخصی خود ایمن هستند.
آیا میتوان با بیت کوین کسب درامد کرد؟
شما هرگز نباید با استفاده از بیت کوین یا هر تکنولوژی نوظهور دیگری انتظار ثروتمند شدن داشته باشید. همیشه لازم است که نسبت به چیزهایی که بیش از حد خوب به نظر میرسند یا از قواعد ابتدایی اقتصادی پیروی نمیکنند، با احتیاط رفتار کنید.
بیت کوین یک فضای نوآوری در حال توسعه است که در آن فرصتهای کسب و کار بسیاری وجود دارد؛ اما این فرصتها خالی از ریسک نیستند. با اینکه بیت کوین تا کنون با نرخ بسیار سریعی توسعه یافته است، هیچ تضمینی وجود ندارد که همیشه به رشد صعودی خود ادامه دهد. سرمایهگذاری زمان و منابع روی هر چیزی که به بیت کوین مربوط است، نیاز به روحیهی کارآفرینی دارد. راههای بسیاری برای درآمدزایی از طریق بیت کوین وجود دارد؛ از جمله استخراج بیت کوین، خرید و فروش آن، و یا ایجاد کسب و کارهای جدید بر پایهی بیت کوین. همهی این روشها رقابتآمیز هستند و هیچ تضمینی برای سوددهی آنها وجود ندارد. ارزیابی هزینهها و ریسکهای چنین پروژههایی کاملا بر عهدهی خود فرد است.
بیت کوین چگونه ارزش گذاری میشود؟
ارزش بیت کوین با توجه به عرضه و تقاضا تعیین میشود. زمانی که تقاضا برای بیت کوین افزایش مییابد، ارزش آن زیاد میشود و هنگامی که تقاضا برای آن کاهش یابد، ارزش آن کم میشود. تنها مقدار محدودی بیت کوین در این چرخه وجود دارد و بیت کوینهای جدید با نرخی کاهشی به چرخه افزوده میشوند. بنابراین برای پایدار ماندن قیمت بیت کوین، تقاضا باید این سطح از تورم را دنبال کند. به دلیل این که بازار بیت کوین هنوز نسبت به آنچه میتواند باشد کوچک است، چرخش پول آنچنان زیادی برای ایجاد تغییر در ارزش بیت کوین نیاز نیست؛ بنابراین ارزش بیت کوین همچنان بسیار متغیر است.
روند تغییرات ارزش بیت کوین در دو سال اخیر
آیا ارزش بیت کوین میتواند به صفر برسد؟
بله! در تاریخ ارزهای بسیاری وجود داشتهاند که بیارزش شدهاند و دیگر استفادهای ندارند؛ برای مثال «مارک آلمان» که در امپراطوری آلمان استفاده میشده است. همچنین مورد جدیدتر، «دلار زیمبابوه» است که به دلیل تورم شدید، منسوخ شده است. در بیت کوین این اندازه از تورم ممکن نیست؛ با این حال همیشه احتمال مشکلات فنی، رقابت ارزهای دیگر، مشکلات سیاسی و غیره وجود دارد. به عنوان یک قانون کلی، هیچ ارزی را نباید کاملا نسبت به این خطرها ایمن دانست. بیت کوین در طول سالهای فعالیت خود، به ارزی قابل اطمینان تبدیل شده است و پتانسیل بسیاری برای ادامهی رشد خود دارد. با این حال هیچ کس نمیتواند به صورت قطعی آیندهی بیت کوین را پیشبینی کند.
آیا کاربران اولیهی بلاک چین بیت کوین سودهای ناعادلانهای دارند؟
برخی از اولین سرمایهگذاران بیت کوین، مقدار زیادی بیت کوین دارند؛ چرا که ریسک آن را پذیرفته بودند و زمان و منابع خود را برای آن صرف کردند. بسیاری از کاربران اولیهی بیت کوین نیز مقدار زیادی بیت کوین، زمانی که هنوز ارزش زیادی نداشت، خرج کردند و سود زیادی از آن نبردند. هیچ ضمانتی وجود ندارد که قیمت بیت کوین افزایش یابد یا کاهش. این بسیار شبیه به سرمایهگذاری بر روی یک استارتاپ جدید است؛ ممکن است شهرت زیادی کسب کند و سود بسیاری داشته باشد، و یا اینکه کاملا شکست بخورد. بیت کوین هنوز در مراحل اولیهی توسعهی خود است و طوری طراحی شده است که برای مدت بسیار طولانی مورد استفاده قرار گیرد؛ بنابراین سرمایهگذاران کنونی آن ممکن است در آینده سود بسیاری به دست آورند، یا اینکه کاملا شکست بخورند.
تاریخچهی بلاک چین بیت کوین
سال ۲۰۰۸
- ۲۸ آگوست ۲۰۰۸: دامنهی وبسایت bitcoin.org ثبت شد. این دامنه WhoisGuard Protected است؛ به این معنا که مشخصات فردی که آن را ثبت کرده است قابل مشاهده نیست.
- ۳۱ اکتبر ۲۰۰۸: فردی با نام ساتوشی ناکاموتو اطلاعیهای در The Cryptography Mailing list ایجاد کرد: «من در حال کار بر روی یک سیستم پول الکترونیکی بودهام که کاملا همتابههمتا (peer-to-peer) و بدون واسطه است.» همچنین در مقالهای توضیحات نحوهی عملکرد این سیستم را شرح داد.
سال ۲۰۰۹
- ۳ ژانویه ۲۰۰۹: اولین بلوک بیت کوین، بلوک شمارهی صفر، استخراج شد. این بلوک همچنین با نام «جنسیس بلاک» (genesis block) شناخته میشود.
- ۸ ژانویه ۲۰۰۹: اولین نسخه از نرمافزار بیت کوین در The Cryptography Mailing list منتشر شد.
- ۹ ژانویه ۲۰۰۹: دومین بلوک، بلوک شمارهی یک، استخراج شد و استخراج بیت کوین به صورت جدی آغاز گشت.
- ۱۲ ژانویه ۲۰۰۹: اولین تراکنش در بلاک چین بیت کوین انجام شد.
- ۱۶ دسامبر ۲۰۰۹: نسخهی دوم نرمافزار بیت کوین منتشر شد.
سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲
- ۶ نوامبر ۲۰۱۰: ارزش بازار بیت کوین از یک میلیون دلار عبور کرد.
- ۳ ژوئن ۲۰۱۲: بلوک شمارهی ۱۸۱۹۱۹ با ۱۳۲۲ تراکنش ایجاد شد؛ این بزرگترین بلوک تا آن زمان بوده است.
- ژوئن ۲۰۱۲: Coinbase شروع به کار کرد.
- ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۲: شرکت Bitcoin Foundation شروع به کار کرد.
سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵
- ۴ دسامبر ۲۰۱۳: ارزش بیت کوین به ۱۰۷۹ دلار رسید.
- ۷ دسامبر ۲۰۱۳: ارزش بیت کوین تا حدود ۷۶۰ دلار افت کرد.
- ۷ فوریه ۲۰۱۴: مت گوکس (Mt. Gox)، یک مرکز مبادلهی بیت کوین در ژاپن، هک شد و ارزش بیت کوین تا ۳۶ درصد کاهش یافت.
- ژوئن ۲۰۱۵: BitLicense به وجود آمد. این یکی از مهمترین آییننامههای حوزهی رمزارزها بود.
سال ۲۰۱۷
- ۲۳ آگوست ۲۰۱۷: SegWit فعال شد.
- سپتامبر ۲۰۱۷: چین مبادلات بیت کوین را ممنوع اعلام کرد.
- دسامبر ۲۰۱۷: ارزش بیت کوین به بالاترین مقدار تاریخی خود، ۱۹۷۸۳ دلار رسید.
سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹
- ۳۱ اکتبر ۲۰۱۸: بلاک چین بیت کوین ۱۰ ساله شد.
- سپتامبر ۲۰۱۹: تا این زمان ۵۴۵۷ دستگاه ATM بیت کوین در سراسر جهان توزیع شده است. کشورهای با بیشترین تعداد ATM بیت کوین، آمریکا، کانادا، انگلیس، اتریش و اسپانیا بودند.
منابع: BITCOIN.ORG و BLOCKGEEKS