پایتون به صورت پیش‌فرض بر روی بسیاری سیستم‌های لینوکس/یونیکس مانند (از جمله macOS) نصب شده است، اما برخلاف این سیستم عامل‌ها، از ابتدا بر روی ویندوز موجود نیست. با این حال، جای دلخوری نیست! در این مطلب از فنولوژی با ما همراه شوید تا با آموزش گام به گام، نصب پایتون بر روی ویندوز را انجام دهید. در ادامه مقاله نیز به برخی مشکلات رایج نصب پایتون بر روی ویندوز و همچنین ارتقا آن در سیستم عامل‌های لینوکس/یونیکس مانند خواهیم پرداخت.
در پایان این مقاله، سیستمی در اختیار خواهید داشت که منتظر است تا اولین برنامه‌ی پایتون خود را در آن اجرا نمایید!
آموزش نصب پایتون در ویندوز
برخلاف بسیاری از نسخه‌های لینوکس، در ویندوز به صورت پیش‌فرض زبان برنامه نویسی پایتون نصب نشده است. اما شما می‌توانید به آسانی و در چند مرحله‌ی ساده، پایتون را بر روی ویندوز خود نصب کنید.
مرحله‌ی اول: دانلود فایل نصب پایتون
در وبسایت پایتون، همه‌ی نسخه‌های رسمی پایتون برای دانلود وجود دارد. برای دانلود پایتون، کافیست به بخش دانلود پایتون ویندوز رفته، و با توجه به نوع ویندوز خود، نسخه‌ی Windows x86-64 executable installer یا Windows x86 executable installer دانلود کنید. حجم فایل دانلودی حدود ۲۵ مگابایت است.
مرحله‌ی دوم: نصب پایتون بر روی ویندوز
۱. فایل دانلود شده را اجرا کنید. (برای مثال در این آموزش ما پایتون ۳.۸.۵ را دانلود کرده‌ایم.)
۲. مطمئن شوید که گزینه‌ی Install launcher for all users و Add Python 3.x to PATH فعال باشند. گزینه‌ی دوم، اجرای دستورات پایتون در کامند لاین (cmd) ویندوز را فراهم می‌سازد. در نسخه‌های قدیمی‌تر پایتون، این گزینه وجود ندارد؛ برای این که بتوانید در این نسخه‌ها از تمام قابلیت‌های پایتون استفاده کنید، راه حلی وجود دارد که در ادامه آن را توضیح خواهیم داد.
۳. گزینه‌ی Install Now را انتخاب کنید تا نصب پایتون آغاز شود.
۴. پس از پایان نصب، در پنجره‌ی جدید گزینه‌ی Disable path length limit را انتخاب کنید. در ویندوز مسیر فایل‌ها برای پیکربندی آن‌ها در «متغیرهای مسیر» (PATH Variables) محدود به ۲۶۰ کاراکتر است. بنابراین فعال کردن این گزینه، مشکلات احتمالی ناشی از مسیرهای طولانی را برطرف می‌سازد.
مرحله‌ی سوم: تشخیص نصب پایتون در ویندوز
برای اطمینان از این که پایتون به درستی بر روی ویندوز شما کار می‌کند، لازم است مراحل زیر را انجام دهید:
۱. به محلی که پایتون در آن جا نصب شده است بروید. این مسیر به صورت پیش‌فرض چیزی مانند آدرس زیر است.
|
1 |
C:\Users\Username\AppData\Local\Programs\Python\PythonXX |
۲. فایل python.exe را اجرا کنید.
۳. خروجی باید مانند تصویر زیر باشد:
همچنین با نوشتن python --version در برنامه‌ی cmd نیز می‌توانید نسخه‌ی پایتون نصب شده بر روی ویندوز خود را مشاهده نمایید.
مرحله‌ی پنجم: بررسی نصب Pip
اگر یک نسخه‌ی قدیمی پایتون را نصب کرده باشید، ممکن است Pip به صورت پیش‌فرض نصب نشده باشد. Pip یک نرم‌افزار مدیریت پکیج پایتون است و برای نصب و مدیریت پکیجهای خارجی پایتون، به آن نیاز پیدا خواهید کرد. منظور از پکیجهای خارجی، پکیج‌هایی هستند که در خود پایتون پیاده سازی نشده‌اند و جزء کتاب‌خانه‌های پیش‌فرض پایتون نیستند.
برای بررسی نصب Pip کافیست مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. منوی استارت ویندوز را باز کرده و عبارت cmd را تایپ کنید.
۲. از گزینه‌های جست‌وجو شده، Command Prompt را انتخاب کنید.
۳. عبارت pip -V یا pip --version را وارد کنید و اینتر را بزنید. در صورتی که Pip نصب شده باشد، خروجی زیر را مشاهده خواهید کرد:
اگر Pip بر روی ویندوز شما نصب نشده باشد، با خطای زیر مواجه خواهید شد:
| ’pip’ is not recognized as an internal or external command, Operable program or batch file. |
در این صورت، برای نصب Pip مراحل زیر را دنبال کنید.
مرحله‌ی ششم: آموزش نصب Pip در ویندوز
در صورتی که در مرحله‌ی قبل متوجه شدید که Pip بر روی ویندوز شما نصب نشده است، برای نصب آن باید مانند زیر عمل کنید:
۱. ابتدا فایل get-pip.py را دانلود کنید و آن را درون یک فولدر کپی کنید. برای مثال، ما آن را در مسیر D:\pip قرار داده‌ایم.
۲. Command prompt را اجرا کنید و وارد مسیر فایل شوید. برای رفتن به مسیر مورد نظر در cmd، کافیست از دستور cd /d استفاده کنید. برای مثال، با وارد کردن دستور زیر، به مسیر D:\pip منتقل خواهید شد:
cd /d D:\pip
۳. حال که در پوشه‌ای که get-pip.py را کپی کرده‌اید قرار دارید؛ برای نصب Pip دستور زیر را اجرا کنید:
python get-pip.py
حال دوباره مرحله‌ی قبل را تکرار کنید تا از نصب Pip مطمئن شوید.
مرحله‌ی هفتم: اضافه کردن پایتون به Environment Variables
در صورتی که هنگام نصب پایتون گزینه‌ی Add Python to PATH را انتخاب نکرده‌اید یا این گزینه وجود نداشته است، برای استفاده‌ی آسان‌تر پایتون در محیط cmd، لازم است پایتون را به Environment Variables اضافه کنید. برای این کار مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. با فشردن کلیدهای ترکیبی windows + R، پنجره‌ی run را باز کنید.
۲. عبارت sysdm.cpl را وارد کنید و گزینه‌ی OK را انتخاب کنید.
۳. وارد تب Advenced شوید و Environment Variables را انتخاب کنید.
۴. در بخش System Variables متغیر Path را انتخاب کنید و گزینه‌ی Edit را بزنید.
۵. حال گزینه‌ی New را انتخاب کنید. سپس مسیر نصب نرم‌افزار پایتون و پس از آن مسیر پوشه‌ی اسکریپت پایتون را اضافه کنید. مثلا اگر پایتون را در مسیر C:\Python نصب کرده باشید، لازم است آدرس‌های زیر را اضافه کنید:
C:\Python
C:\Python\Scripts
سپس همه‌ی پنجره‌ها را با انتخاب گزینه‌ی OK ببندید.
آموزش نصب پایتون در سیستم عامل لینوکس
اگر از سیستم عامل لینوکس بر روی رایانه‌ی خود استفاده می‌کنید، به احتمال بسیار قوی پایتون به صورت پیش‌فرض بر روی سیستمتان نصب شده است. هرچند در بیشتر موارد این احتمال وجود دارد که نسخه‌ی نصب شده، جدیدترین نسخه‌ی موجود نباشد. در موراد نادری نیز، به‌جای پایتون ۳، پایتون ۲ بر روی سیستم‌های لینوکس نصب خواهد بود. در این بخش نحوه‌ی نصب نسخه‌های مختلف پایتون را به دو شیوه‌ی متفاوت به شما آموزش خواهیم داد.
شروع نصب پایتون در لینوکس
همیشه سیستم خود را آپدیت کنید:
|
1 |
$ sudo apt update && sudo apt upgrade |
برای فهمیدن نسخه پایتون موجود بر روی سیستمتان، ترمینال را باز کرده (در بیشتر دیستروها می‌توانید با دستور Ctrl + Alt + T این‌کار را انجام دهید) و سه دستور زیر را تایپ نمایید:
|
1 2 3 |
$ python --version $ python2 --version $ python3 --version |
حداقل خروجی یکی از این دستورات مشابه مثال زیر خواهد بود:
|
1 2 |
$ python --version python 3.7.5 |
توجه کنید که ممکن است هردو نسخه‌ی ۲ و ۳ بر روی سیستمتان نصب شده باشند. در این صورت یکی از خروجی‌ها به صورت python 2.7.x خواهد بود. اگر خروجی به دست آمده، آخرین نسخه پایتون (در حین نوشتن این مقاله: ۳.۸.۵) نباشد، این امکان وجود دارد که آن را به آخرین نسخه موجود ارتقا دهید.
| نکته: برای یادگیری مقدماتی زبان پایتون، تمامی نسخه‌های پایتون ۳ قابل استفاده می‌باشند و هیچ ضرورتی ندارد که برای فراگیری این دوره‌ی مقدماتی (و حتی بسیاری دوره‌های پیشرفته‌تر)، آخرین نسخه پایتون را بر روی سیستمتان نصب داشته باشید. |
روش اول: آموزش نصب پایتون در لینوکس از طریق مخازن نرم‌افزاری (Software Repositories)
دیستروهای مختلف لینوکس از مدیریت‌کننده‌ی بسته‌های (Package Manager) متفاوتی استفاده می‌نمایند. در این مقاله به دو تا از معروف‌ترین‌های آنان اشاره می‌کنیم:
نصب پایتون در Ubuntu
دستورات زیر برای نصب پایتون بر روی تمامی دیستروهایی که بر مبنای Ubuntu ساخته شده‌اند (مانند Kali, Mint, Deepin و …) کاربرد دارد:
|
1 2 |
$ sudo apt update $ sudo apt install python3.8 |
پس از پایان نصب، می‌توانید با استفاده از دستور python3.8، جدیدترین نسخه‌ی پایتون را اجرا نمایید.
اگر مایل بودید که با دستور python3، به جای باز نمودن نسخه قبلی (در این مقاله: ۳.۷.۵)، نسخه‌ای که تازه نصب نمودید را اجرا کنید، به شیوه‌ی زیر عمل نمایید:
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 |
$ sudo update-alternatives --install $(which python3) python3 $(which python3.8) 1 $ sudo update-alternatives --config python3 There are 2 choices for the alternative python3 (providing /usr/bin/python3) Selection Path Priority Status -------------------------------------------------------------- * 0 /usr/bin/python3.6 2 auto mode 1 /usr/bin/python3.6 2 manual mode 2 /usr/bin/python3.8 1 manual mode Press <enter> to keep the current choice[*], or type selection number: 2 |
اگر پس از اجرای دستور دوم در مثال بالا با خروجی‌ای مانند آنچه آورده شده مواجه شدید، کافیست عدد نسخه مورد نظر خود را از ستون Selection انتخاب و وارد نمایید. سپس کلید Enter را فشار دهید (در این مثال، عدد ۲ را وارد کرده‌ایم).
نصب پایتون در Arch
کاربران آرچ معمولا حساسیت زیادی بر روی آپدیت بودن پکیجهای خود دارند و به همین علت، مخازن نرم‌افزاری آرچ اغلب اوقات شامل آخرین نسخه‌ی پایتون می‌باشند. از این رو احتمال بالایی وجود دارد که همین الان هم آخرین نسخه پایتون بر روی سیستم عاملتان نصب باشد.
دستورات زیر برای تمامی دیستروهایی که از Arch نشأت گرفته‌اند نیز صدق می‌کنند (از جمله Manjaro، Chakra و …):
|
1 |
$ sudo pacman -S python |
روش دوم: آموزش نصب پایتون در لینوکس با کامپایل کردن از کد مبدا (Source Code)
در موارد نادری که به دنبال نسخه‌ی به خصوصی از پایتون هستید و این نسخه در مخازن نرم‌افزاری دیستروی شما موجود نیست، می‌توانید نسخه پایتون مورد نظر خود را مستقیما از وبسایت رسمی پایتون دانلود نموده و طبق توضیحات زیر آن را کامپایل و نصب کنید.
گام اول: دانلود کد مبدا
| نکته: در زمان نوشتن این مقاله، نسخه ۳.۸.۵ آخرین نسخه‌ی پایدار منتشر شده می‌باشد. هنگامی که نسخه پایتون مورد نظر خود را یافتید، نسخه فشرده شده‌ی Gzipped آن را دانلود نمایید. |
فرض این مقاله بر این خواهد بود که فایل دانلود شده را در دایرکتوری (فولدر) Downloads خود ذخیره خواهید نمود.
اگر از آن دسته افرادی هستید که عاشق کار با ترمینال هستند و به ندرت کاری را خارج از آن انجام می‌دهند، می‌توانید مستقیما با استفاده از دستور زیر نسخه ۳.۸.۵ را دانلود نمایید:
|
1 |
$ wget -P $HOME/Downloads https://www.python.org/ftp/python/3.8.5/Python-3.8.5.tgz |
گام دوم: تهیه‌ی پیش‌نیازها
با استفاده از پکیج منیجر دیستروی خود (در این مثال: apt) ابتدا سیستم خود را آپدیت نمایید:
|
1 |
$ sudo apt update && sudo apt upgrade |
حال پیش‌نیاز (dependency) های کامپایل کردن پایتون را نصب می‌کنیم:
|
1 |
$ sudo apt install -y make build-essential libssl-dev zlib1g-dev libbz2-dev libreadline-dev libsqlite3-dev wget curl llvm libncurses5-dev libncursesw5-dev xz-utils tk-dev |
می‌توانید پیش‌نیازهای لازم برای دیستروی خود را در این لینک پیدا نمایید.
گام سوم: کامپایل کردن کد مبدا
ابتدا می‌بایست فایل دانلود شده را اکسترکت (extract) نماییم:
|
1 2 |
$ cd $HOME/Downloads $ tar -zxvf Python-3.8.5.tgz # نام این فایل را با نسخه پایتون خود جایگزین کنید |
حال به فولدر ساخته شده می‌رویم و دستورات زیر را به ترتیب اجرا می‌نماییم:
|
1 2 3 4 |
$ cd Python-3.8.5/ $ ./configure --enable-optimizations --with-ensurepip=install $ make $ sudo make altinstall |
چند نکته‌ی قابل توجه:
۱. اجرای سه دستور نهایی این قسمت زمان زیادی می‌برد، صبور باشید و نگران نشوید.
۲. می‌توانید به‌جای دستور نهایی اجرا شده (sudo make altinstall) دستور (sudo make install) را اجرا نمایید تا فرآیند نصب، نسخه‌ی پیش‌فرض سیستم از python3 را پاک نموده و نسخه‌ی جدید آن را جایگزین کند. اما از آنجایی که ممکن است برخی قسمت‌های سیستم به نسخه پیش‌فرض وابسته باشند، توصیه می‌کنیم که از دستور اول آورده شده استفاده نمایید.
پایان آموزش نصب پایتون در لینوکس
تبریک می‌گوییم! اکنون شما فرایند سخت و طاقت‌فرسای نصب پایتون در لینوکس را پشت سر گذاشته و جدیدترین و پیشرفته‌ترین نسخه‌ی پایدار پایتون را بر روی سیستم عامل لینوکس خود نصب نموده‌اید.
حال اگر آماده هستید، می‌توانید وارد بخش بعد شده و قسمت خوشایند ماجرا را شروع نمایید: برنامه‌نویسی با پایتون!
شروع کار با پایتون
پایتون یک زبان برنامه‌نویسی تفسیر شونده است؛ به این معنی آن است که کدهای آن نیازی به کامپایل شدن ندارند. کافیست کد خود را داخل یک فایل متنی ساده بنویسید، نام فایل را با پسوند py ذخیره کنید و سپس فایل را برای تفسیر و اجرا به مفسر پایتون تحویل دهید.
برای اجرای یک فایل پایتون از کامند لاین ویندوز (cmd)، مانند زیر عمل می‌کنیم:
|
1 |
C:\Users\Your Username>python helloworld.py |
که در این‌جا ابتدا مسیر رسیدن به فایل و در انتها نام فایل را برای مفسر مشخص کرده‌ایم.
نوشتن اولین برنامه به زبان پایتون: Hello World
بیایید اولین برنامه خود را به نام helloworld.py بنویسیم. برای نوشتن کد زیر می‌توانید از هر ویرایشگر متنی (مثلا Notepad یا Sublime Text) استفاده نمایید:
|
1 |
print("Hello, World!") |
به همین سادگی! حال فایل را با پسوند py (و نه txt ) ذخیره کنید. کامند لاین یا ترمینال را باز کرده و به محل ذخیره فایل پایتون خود بروید و سپس مانند زیر آن را اجرا نمایید. مثلا در سیستم ما، این فایل در درایو D ذخیره شده است:
|
1 2 |
C:\Users\fanology>D: D:\>python helloworld.py |
خروجی باید مانند زیر باشد:
|
1 |
Hello, World! |
تبریک می‌گوییم! شما اولین برنامه پایتون خود را نوشته‌اید و اجرا نمودید!
کامند لاینِ پایتون
گاهی بهتر است که برای آزمودن قطعه‌ی کدی کوتاه، به جای نوشتن و ذخیره آن در یک فایل، مستقیما آن را در کامند لاین پایتون اجرا نمایید.
دستور زیر را در کامند لاین سیستم خود اجرا نمایید:
|
1 |
C:\Users\Your Username>python |
|
1 |
C:\Users\Your Username>py |
|
1 2 3 4 |
C:\Users\Your Username>python Python 3.6.4 (v3.6.4:d48eceb, Dec 19 2017, 06:04:45) [MSC v.1900 32 bit (Intel)] on win32 Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information. >>> print("Hello, World!")Hello, World! |
|
1 |
exit() |
