ابررایانه ۱۲ میلیون دلاری ساخته‌ی شرکت پرآوازه‌ی IBM، پژوهشگران MIT را قادر می‌سازد، مدل‌های هوش مصنوعی رویایی خود را دنبال کنند. IBM با طراحی و ساخت سامیت (Summit)، سریع‌ترین ابررایانه دنیا، انجام پروژه‌های نوآورانه‌ی هوش مصنوعی را که محاسبات بسیار سنگینی دارند، تسریع کرده‌است. به زودی، MIT طعم خوش ابررایانه‌ای جدید را خواهد چشید! در این مقاله از فنولوژی، ابررایانه جدید IBM یعنی Satori را بررسی می‌کنیم.
هدیه گران‌بهای IBM
ابررایانه‌ی سامیت، در آزمایشگاه ملی اوک‌ریج و به سفارش وزارت انرژی ایالات متحده ساخته شده‌است. IBM اوایل سال جاری میلادی قول داده بود، ابررایانه‌ای ۱۱.۶ میلیون دلاری، مشابه سامیت به MIT اهدا کند. انتظار می‌رود، پاییز امسال، همزمان با بازگشایی کالج رایانش Stephen A. Schwarzman در دانشگاه MIT، ابررایانه یادشده آغاز به کار کند. این رایانه، پژوهشگران را قادر می‌سازد، مدل‌های سنگین و پیچیده‌ی هوش مصنوعی بسازند. این مدل‌ها کاربردهای بسیار فراوانی خواهند داشت؛ از ساخت سمعک‌های بهتر گرفته تا باتری‌های لیتیوم-یون با طول عمر بیش‌تر.
جان کلی، معاون اجرایی IBM می‌گوید: «ما بسیار هیجان‌زده هستیم از این‌که پروژه‌های هوش مصنوعی زیادی در MIT از قدرت رایانش بسیار قوی بهره‌مند خواهند شد. منتظریم ببینیم چه جادویی در راه است!». جان کلی در فوریه سال جاری میلادی و در افتتاحیه کالج رایانش استیفن شوارتزمن، از این هدیه‌ی گران‌بهای IBM، پرده‌برداری کرده بود.
سرعت سرسام‌آور ابررایانه IBM
ابررایانه جدید شرکت IBM، ستوری (Satori) نام گرفته‌است. این واژه در زبان بودایی به معنی «روشنگری ناگهانی» است. Satori تقریبا به اندازه‌ی یک خودرو فراری است. این ابررایانه در هر ثانیه قادر به انجام ۲ کوادریلیون (۱۰ به توان ۱۵) محاسبه است. این حجم از محاسبه معادل آن است که هر فرد روی کره‌ی زمین، به مدت یک سال تمام، عملیات ضرب انجام دهد؛ به شرط آن‌که هر شخص بتواند در ثانیه ۱۰ میلیون ضرب انجام دهد. ستوری در رده‌های میانی ۵۰۰ رایانه‌ی سریع جهان جای دارد.
چرا به ابررایانه‌های جدیدی در MIT نیاز داریم؟
سرعت بسیار سریع پیشرفت در حوزه‌ی هوش مصنوعی، باعث شده محققان به رایانه‌های قدرتمندتری برای آموزش به مدل‌های هوش مصنوعی با استفاده از دیتاست‌های بسیار بزرگ، نیازمند شوند. با این حال، بودجه‌ی فدرال برای تهیه امکانات محاسباتی در دانشگاه‌ها، در سه دهه‌ی گذشته، با کاهش روبه‌رو بوده است. کریستوفر هیل، مدیر پروژه‌ی رایانش دانشگاه MIT، نیاز مالی را ۵ برابر بودجه‌های تخصیص‌یافته می‌داند.
ماریا زوبر، استاد ژئوفیزیک و معاون پژوهشی MIT می‌گوید: «هدیه IBM در بهترین زمان ممکن به دست ما رسیده است!». بازگشایی کالج جدید محاسباتی در این دانشگاه، قطعا نیاز به رایانه‌های پر قدرت را بیش از پیش افزایش خواهد داد. با افتتاح آزمایشگاه هوش مصنوعی MIT-IBM Watson در سال گذشته، ضعف محاسباتی کاملا آشکار شده بود. به گفته‌ی جان کوهن، پژوهشگر ارشد این آزمایشگاه، هزینه زیاد و مدت طولانی اجرای مدل‌ها، باعث شده MIT به فکر راه چاره‌ای برای رفع این مشکل باشد.
ماموریت ستوری، دقیقا حل مشکلات به وجود آمده است. ستوری برای انجام این کار از پردازنده‌های IBM Power9، یک شبکه‌ی داخلی سریع، یک مموری قدرتمند و ۲۵۶ پردازنده‌ی گرافیکی استفاده می‌کند. پردازنده‌های گرافیکی که اساسا برای اجرای بهتر بازی‌های ویدیویی ساخته شده‌اند، در فناوری‌های مدرن هوش مصنوعی کاربر فراوانی دارند. ستوری نیز مانند سامیت، به گونه‌ای طراحی شده که بیش‌ترین قدرت را از GPUها کسب کند.
سابقه همکاری IBM و MIT
هدیه شرکت IBM به MIT شاید تقدیری باشد به خاطر تمام کمک‌های دانشجویان این دانشگاه به شرکت IBM. بدون شک، دانشگاه MIT نقش بزرگی در دستاوردهای علمی و فناوری داشته است. در سال ۱۹۵۶، شرکت IBM با اهدای یک دستگاه رایانه‌ی IBM 704 به تاسیس مرکز محاسبات دانشگاه MIT کمک کرد. این رایانه، اولین کامپیوتر با تولید انبوه بود که حل مسائل پیچیده‌ی ریاضی را ممکن می‌کرد. سه دهه پس از آن، IBM با سرمایه‌گذاری روی پروژه‌ی Athena، پای پردازش شبکه‌ای (networked computing) را به دانشگاه باز کرد. اخیرا، شرکت IBM متعهد شده است در طول ۱۰ سال، مبلغ ۲۴۰ میلیون دلار در پروژه‌ی MIT-IBM Watson AI Lab سرمایه‌گذاری کند. Satori علاوه بر پر کردن ضعف محاسباتی در دانشگاه MIT، محققان این دانشگاه را قادر می‌سازد با ارائه‌دهندگان خدمات ابری از طریق کدهایی خاص، همکاری کنند.
موارد استفاده از ابررایانه Satori در MIT
جاش مک درموت، استادیار گروه مغز و علوم شناختی دانشگاه MIT، از ابررایانه Summit برای ساخت سمعکی خاص استفاده می‌کند. مک درموت و دانشجویانش ساعت‌های زیادی را صرف ساخت کد برای استفاده از قدرت پردازشی سامیت کردند. در آینده، با حضور ابررایانه ستوری، فرآیند ساخت کد به شدت تسریع می‌شود.
ریچارد براتز، استاد گروه مهندسی شیمی MIT، برای توسعه‌ی فناوری باتری‌های لیتیوم-یون از فناوری هوش مصنوعی استفاده می‌کند. او و همکارانش، الگوریتم یادگیری ماشین خاصی را طراحی کردند که از روی چرخه‌های مختلف شارژ باتری، طول عمر آن را پیش‌بینی می‌کند. آن‌ها، هم‌اکنون در حال توسعه‌ی مدل‌هایی هستند که با امتحان مواد و طراحی‌های گوناگون، بهینه‌ترین حالت را برای افزایش طول عمر باتری بیابند. با وجود ابررایانه Satori، تحقیقات آن‌ها با شتابی مضاعف پیش خواهد رفت. به گفته‌ی ریچارد براتز، با پیش‌بینی‌های بهتر، ایده‌های جدید، سریع‌تر به بازار می‌آیند.
مصرف انرژی ستوری
ابررایانه ستوری، در یک مرکز داده در ماساچوست نصب می‌شود و با کابل‌های فیبر نوری اختصاصی و پر سرعت به MIT متصل می‌گردد. دیتاسنتر یادشده، در مرکز محاسبات سبز ماساچوست (MGHPCC) در Holyoke واقع شده است. ستوری تقریبا به اندازه‌ی یک ساختمان متوسط، برق مصرف می‌کند! برق این ابررایانه با استفاده از فناوری‌های هسته‌ای و هیدروالکتریک تامین می‌شود و بنابراین آلودگی زیست محیطی ندارد. MGHPCC که به تجهیزات بسیار بهینه و با مصرف انرژی کم مجهز شده است، در سال ۲۰۱۱ توانست استاندارد LEED-platinum (مهم‌ترین استاندارد مصرف بهینه انرژی) را دریافت کند.
در ویدیو زیر اطلاعات بیشتری درباره‌ی سریع‌ترین ابررایانه جهان (سامیت) موجود است:
منبع: MIT
