بازوی نوآوری شرکت دیجی‌کالا، با نام «دیجی‌کالا نکست»، هشت خرداد ۱۳۹۸ در محل کارخانه‌ی نوآوری آزادی افتتاح شد. دیجی‌کالا نکست با هدف اتصال بزرگ‌ترین فروشگاه اینترنتی ایران به استارتاپ‌های برتر کشور به وجود آمده است. امسال، تمرکز اصلی مرکز نوآوری دیجی‌کالا، استارتاپ‌های حوزه‌ی تکنولوژی هوش مصنوعی هستند. آکادمی دیجی‌کالا نکست نیز به عنوان یکی از بخش‌های دیجی‌کالا نکست، در سوله‌ی فناوری دیجی‌کالا در کارخانه‌ی نوآوری آزادی، مستقر است.
هدف تاسیس دیجی‌کالا نکست – دیجی‌کالا، کمپانی فناوری‌محور
در شرکت‌های مطرح دنیا با رشد سریع و مقیاس‌پذیری، نیاز به فناوری‌های جدید، یکی از نیازهای اساسی بوده است. شرکت‌هایی مانند گوگل، آمازون، مایکروسافت، علی‌بابا و …، همواره سعی کرده‌اند مبتنی بر نیازهای خود، فناوری‌های جدیدی را توسعه دهند. دیجی‌کالا نیز پس از تجربه‌ی رشد بی‌نظیر خود، نیازهای متعددی پیدا کرده است. دیجی‌کالا با هدف پاسخ‌گویی به این نیازها، سعی دارد با تاسیس دیجی‌کالا نکست، نیروی انسانی توانمند را گرد هم آورد تا راه چاره‌ای بیندیشند.
حوزه‌های فعالیت دیجی‌کالا نکست
در سال ۹۸، تمرکز سرمایه‌گذاری دیجی‌کالا نکست در حوزه‌های تجارت الکترونیک (E-Commerce)، سرویس‌های ابری، لجستیک و اینترنت اشیا با محوریت هوش مصنوعی است. دیجی‌کالا نکست در راستای نیل به اهداف تعیین‌شده، برنامه‌های متعددی دارد. از جمله این برنامه‌ها می‌توان به تاسیس آکادمی دیجی‌کالا نکست، بوت کمپ هوش مصنوعی و برنامهی نوآوری باز دیجی‌کالا اشاره کرد.
فضای کاری اشتراکی دیجی‌کالا نکست
کمپ استارتاپی هوش مصنوعی
در این کمپ، دانشجویان و فعالان هوش مصنوعی، اقدام به تیم‌سازی و توسعه‌ی محصول خود می‌نمایند. افراد پس از یک هفته آموزش اقدام به تیم‌سازی می‌کنند و پس از آن در دوره‌ی سه ماهه‌ی توسعه‌ی محصول قرار می‌گیرند. از مزایای این کمپ استارتاپی، می‌توان به امکان ارتباط با مربیان متخصص، بهره‌مندی از فضای کار اشتراکی، دسترسی به داده‌های واقعی و امکان جذب حمایت مالی و حقوقی، اشاره کرد.
برنامه نوآوری باز دیجی‌کالا
دیجی‌کالا، در راستای دسترسی آزاد به اطلاعات، حرکت ارزشمندی را آغاز کرده است. این شرکت پرآوازه‌ی ایرانی، با تعیین برنامهی Open Innovation (نوآوری باز)، سعی دارد از تمام ظرفیت‌های نوآورانه‌ی موجود در کشور استفاده کند. اولین گام در این حرکت، انتشار رایگان داده‌های مربوط به محصولات و نظرات سایت دیجی‌کالا بوده است. در حال حاضر، پژوهشگران دانشگاهی می‌توانند با مراجعه به وبسایت داده‌های باز دیجی‌کالا، از این مجموعه‌ی ارزشمند استفاده کنند.
آکادمی دیجی‌کالا نکست
آکادمی دیجی‌کالا نکست، با هدف انتقال تجربه‌ی فعالین حوزه‌ی هوش مصنوعی و به خصوص متخصصان دیجی‌کالا به دانشگاهیان و علاقه‌مندان، به وجود آمده است. این آکادمی تا کنون چند رویداد مختلف مانند همفکر تهران، رویداد دلایل شکست استارتاپ‌ها و سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی در صنعت و تجارت ایران را میزبانی کرده است.
سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی در صنعت و تجارت ایران – آکادمی دیجی‌کالا نکست
سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی در صنعت و تجارت ایران، سه‌شنبه، ۱۲ شهریورماه در فضای اشتراکی دیجی‌کالا نکست برگزار شد. برگزار کننده این سمینار آکادمی دیجی‌کالا نکست است که رسالت آن انتقال دانش به افراد مختلف به کمک مدیران ارشد گروه دیجی‌کالا و شرکت‌های بزرگ دیگر با هدف ایجاد انطباق میان صنعت و دانشگاه است. ارائه‌دهندگان این سمینار افراد مطرح اکوسیستم کارآفرینی کشور و اساتید دانشگاه، بودند. روح‌الله رحمانی، محمدعلی اخایی، محمودرضا هاشمی و مهدی شامی زنجانی، ۴ ارائه‌دهنده‌ی رویداد هوش مصنوعی در صنعت و تجارت ایران بودند.
خلاصه‌ی ارائه‌ی دکتر روح‌الله رحمانی – سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی
روح الله رحمانی متولد و بزرگ شده آمریکا است. او دارای مدرک دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه واشنگتن در شهر سنت لوئیس، است. تز دکترای او درباره هوش مصنوعی در موتورهای جستجو و موتورهای جستجوی تصویری است. دکتر رحمانی از سال ۲۰۰۷ به‌مدت دو سال و نیم به‌عنوان مدیر برنامه در شرکت «مایکروسافت» مشغول به‌کار بوده است. پس از آن دو سال با شرکت «آمازون دات کام» برای استفاده از هوش مصنوعی در دسته‌بندی خودکار کالا همکاری کرد. دکتر روح‌الله رحمانی، هم‌اکنون، معاون نوآوری دیجی‌کالا و رئیس هیئت مدیره‌ی دیجی‌کالا نکست است.
مهم‌ترین درس من از مایکروسافت
در ایران فرصت‌های بسیار زیادی وجود دارد. مهم‌ترین درسی که در مایکروسافت گرفتم این بود که «مشکل» وجود ندارد! در واقع هر مشکل، یک چالش است و هر چالش یک فرصت. در زمان بحران‌های اقتصادی، شرکت‌ها، رویکردی محافظه‌کارانه اتخاذ می‌کنند و از روند نوآوری خود، دور می‌شوند؛ این کار کاملا نادرست است. در بحران‌های اقتصادی، باید بیش‌ترین هزینه را در نوآوری و پژوهش صرف کنیم تا از چاه به وجود آمده خارج شویم.
دیجی‌کالا، حرکت جدیدی با عنوان کمپ هوش مصنوعی را آغاز کرد. در این کمپ، می‌خواهیم فعالان حوزه‌ی هوش مصنوعی را دور هم جمع کنیم تا اقتصاد جدیدی بسازند. بسیار خوشحالیم که اعلام کنیم، یک تا دو ماه آینده، از ۷ تیم که در کمپ تابستانی امسال مستقر بودند، رونمایی خواهیم کرد. این تیم‌ها، در تاریخی که مشخص می‌کنیم، به ارائه‌ی فعالیت‌های خود خواهند پرداخت.
یک سوال پایه‌ای آن است که مگر نیاز بازار ایران به نوآوری‌های هوش مصنوعی چقدر است؟ آیا مشتریان هوش مصنوعی تنها شرکت‌های بزرگ و انگشت‌شمار هستند؟ جواب آن است که هوش مصنوعی تنها یک فناوری است. ما باید بتوانیم این فناوری را به Business Model تبدیل کنیم.
موفقیت آینده‌ی اقتصاد ما به هوش مصنوعی و بلاکچین وابسته است
هر محصولی را در نظر بگیرید، حتی یک جعبه‌ی ساده، پروسه‌ی تولیدی را پشت سر گذاشته است. باید موارد استفاده از هوش مصنوعی را در خط تولید بررسی کنیم. هر قطعه‌ی موجود در یک خط تولید، ممکن است بشکند یا با خطا کار کند. در نتیجه، کیفیت تولید پایین می‌آید. کارخانه‌های ما از هیچ نظر نمی‌توانند با دنیا رقابت کنند. در بعضی از کارخانه‌های پیشرفته، قطعات به شکل هوشمند فعالیت می‌کنند. این قطعات با ترکیب اینترنت اشیا و هوش مصنوعی، در هر لحظه، گزارش زنده‌ای از فعالیت خود را به سیستم مرکزی مخابره می‌کنند. شرکت زیمنس با پیاده‌سازی این فناوری در قطارهایش، توانست سه روز قبل از آن‌که موتور با مشکلی مواجه شود، عیب را پیش‌بینی کند.
در ایران فرصت فوق‌العاده‌ای برای ما فراهم شده است. ما می‌توانیم خدمات گوناگونی را به دنیا صادر کنیم. این خدمات حتی می‌تواند از جنس محتوا (content) باشد. شاید جالب باشد بدانید، قسمت قابل توجه فروش فیدیبو در اروپا رقم می‌خورد. در دنیا سرویس‌هایی مانند مانند Amazon AWS ،Microsoft Azure و Google Cloud، خدمات خود را صادر می‌کنند. علی‌بابا و هواوی از برترین کسب‌وکارهای این حوزه هستند و بدون هیچ کالایی و تنها با ارائه‌ی خدمات، ارز زیادی به کشور خود وارد کرده‌اند. ایران به دلیل ظرفیت انسانی بسیار بالایی که دارد می‌تواند بازار منطقه را تصاحب کند. از طرفی، هزینه‌ها در ایران بسیار پایین است. ما از دنیا عقب هستیم ولی خیلی هم نه! کشورهای زیادی در دنیا، استراتژی رسمی و ملی برای هوش مصنوعی طراحی کرده‌اند. در یک کلمه، اگر هوش مصنوعی نداشته باشید، بازنده‌اید.
ما در هوش مصنوعی خیلی قوی هستیم! البته فقط روی کاغذ
در کشور ما، هوش مصنوعی در دانشگاه‌های زیادی تدریس می‌شود. ما در این حوزه، خیلی قوی هستیم! البته فقط روی کاغذ. در حوزه‌ی چاپ مقاله، رتبه‌ی ۱۶ دنیا هستیم؛ اما ۹۹ درصد مقالات ما خاک می‌خورند.
در دنیا به طور کلی سه موج استارتاپی شکل گرفته است. موج اول را استارتاپ‌هایی شکل داده‌اند که خلاء بازار را پر می‌کنند. در موج دوم، استارتاپ‌های ما می‌توانیم (we can solve it startups) پدید آمده‌اند. در موج سوم استارتاپ‌ها، موضوع کمی متفاوت است. در این موج، استارتاپ‌های مبتنی بر تکنولوژی پدید آمدند. در دو موج اول، استارتاپ‌ها از بهترین تکنولوژی‌های موجود استفاده کردند؛ اما در موج سوم، استارتاپ، تولیدکننده‌ی تکنولوژی است. ما باید علمی که تولید می‌کنیم را به تکنولوژی تبدیل نماییم و با کشورهای مختلف رقابت کنیم.
در ایران برای حل مشکل مقالات بدون استفاده‌ی زیاد، باید بتوانیم علم را به بیزنس مدل تبدیل کنیم. بهترین روش هم این است که به جای مذاکره‌های طولانی برای ارائه‌ی سرویس‌هایمان به شرکت‌ها، خدمات خود را به شکل As a Service ارائه دهیم. برای مثال، یکی از استارتاپ‌های موفق دنیا که به سرعت به یونیکورن تبدیل شد، Cloudflare است. این استارتاپ خدمات Security As a Service ارائه می‌کند. در واقع صاحبان سایت می‌توانند DNS را به سمت کلودفلر ریدایرکت کنند و ترافیک سالم و بدون خطرات امنیتی را مجددا دریافت کنند. این فرایند در کم‌تر از ۶۰ ثانیه انجام می‌شود و هزینه‌ی آن به میزان ترافیک شما بستگی دارد.
در ایران هم استارتاپ‌هایی خدمات خود را به شکل As a Service ارائه می‌کنند. برای مثال در دیجی‌کالا، روی یک سیستم Search Engine As a Service کار می‌کنیم. یا استارتاپ Segmentino که در دیجی‌کالا نکست فعالیت دارد، خدمات Recommendation System As a Service (سرویس پیشنهاد دهنده) ارائه می‌کند. اقتصادی که این‌گونه فعالیت دارد، بسیار رشد می‌کند.
خلاصه‌ی ارائه‌ی دکتر محمدعلی اخائی – سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی
محمدعلی اخائی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مسئول آزمایشگاه مخابرات امن است. وی متخصص حوزه پردازش سیگنال و هوش مصنوعی است و مدیر چند پروژه کلان ملی در این حوزه بوده است.
چرا از هوش مصنوعی در تجارت الکترونیک استفاده کنیم؟
در کشورهای خارجی، تعداد E-Commerceها بسیار زیاد است. به علت رقابت به شدت تنگاتنگ، شرکتی موفق است که سرعت عملکرد آن بالا باشد. همچنین، یک شرکت تجارت الکترونیک، باید هنر نگه‌داشتن مشتری داشته باشد؛ زیرا یک بخش زیادی از درآمد از دست‌رفته‌ی شرکت، مربوط به مشتریانی است که ناراضی هستند.
در سیستم‌های پیشرفته، حال و شرایط لحظه‌ای کاربر آنالیز می‌شود و متناسب با آن عملیاتی صورت می‌گیرد. بعضی از مجموعه‌ها، هنوز به باور استفاده از هوش مصنوعی در کسب‌وکار خود نرسیده‌اند. البته شرکت‌های بزرگی مانند دیجی‌کالا و اپراتورها، به این باور رسیده‌اند.
در شرکت آمازون، هوش مصنوعی جزء ۵ پروژه‌ی پر اهمیت است. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۰، ۸۰ درصد کسب‌وکارها از چت‌بات استفاده کنند و ۴۷ درصد مشتریان نیز برای خرید به چت‌بات‌ها اعتماد دارند.
کاربردهای هوش مصنوعی در تجارت الکترونیک چیست؟
چت‌بات‌ها یکی از موارد پرکاربرد استفاده از هوش مصنوعی در E-Commerce است. پیاده‌سازی چت‌بات‌ها اصلا کار سختی نیست و ظرف ۴ الی ۶ ماه پیاده‌سازی می‌شوند. برخی دیگر از این کاربردها عبارتند از سرچ تصویری، مدیریت داده‌های مشتریان، سیستم‌های پیشنهاد دهنده، مدیریت انبارداری و …. محال است که ۵ فیلم در نتفلیکس ببینید و فیلم ششم که پیشنهاد می‌دهد، متناسب با علایق شما نباشد.
یکی از موارد مهمی که جای کار دارد، حوزه‌های پرداخت سریع است. ما هنوز به راحتی مد نظر در پرداخت آنلاین نرسیده‌ایم.
میکرو مومنت (Micro Moment)
یکی از مهم‌ترین اتفاقات حوزه‌ی هوش مصنوعی، میکرو مومنت است. در واقع، صاحبان کسب‌وکارها باید بتوانند در لحظات خاص و حساس، به مشتری پیشنهاد دهند. مشتریان، زیاد به برندها پایبند نیستند و اگر در لحظه‌ی مناسب، خدمت و کالای خوبی را پیشنهاد دهید، حتما موفق خواهید بود. میکرو مومنت‌ها برای هوشمندسازی تبلیغات نیز بسیار موثر هستند. برای مثال، در ویدیوهای آپارات، به جای تبلیغات اتفاقی در ابتدای ویدیو، می‌توان در میان ویدیو به صورت هوشمندانه تبلیغ کرد. برای مثال وقتی شخصیت فیلم یک ساندویچ می‌خورد، لحظه‌ی مناسبی برای نمایش تبلیغات عطاویچ است.
خلاصه‌ی ارائه‌ی دکتر محمودرضا هاشمی – سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی
محمودرضا هاشمی، دانشیار دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران، بنیان‌گذار و مدیر آزمایشگاه پردازش‌های چندرسانه‌ای و آزمایشگاه ارزیابی ریسک و کشف فراگیر کلاهبرداری در تعاملات الکترونیکی (ارک فتا) دانشگاه تهران است. مشاور ارشد در استقرار استراتژی‌های فناوری اطلاعات و ایجاد تحول دیجیتال برای بسیاری از سازمان‌ها و نهاد‌های ملی و بین‌المللی، از جمله فعالیت‌های اوست.
سه موج تجارت الکترونیک (E-Commerce) در دنیا
همان‌طور که دکتر رحمانی اشاره کردند، استارتاپ‌ها سه موج مختلف را پشت سر گذاشته‌اند. برای تجارت الکترونیک هم می‌توانیم سه موج در دنیا معرفی کنیم.
در موج اول که از سال ۱۹۹۵ تا سال ۲۰۰۳ به طول انجامید، E-Commerceهای بزرگ امروزی مانند آمازون و ebay به وجود آمدند. این شرکت‌ها توانستند از بحران حباب دات‌کام سال ۲۰۰۱ جان سالم به در برند. در این دوره ۲/۶ درصد خرده‌فروشی، آنلاین انجام می‌شد. موج دوم در سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ اتفاق افتاد. همزمان با موج دوم جهانی، موج اول تجارت الکترونیک در ایران آغاز شد. در این موج، آمازون ۵۰ درصد بازار را گرفته بود و کار برای رقبایی مانند والمارت بسیار سخت بود. از سال ۲۰۱۰ تا کنون نیز موج سوم تجارت الکترونیک در دنیا در حال پیشروی است. در این مرحله، به علت آن‌که غول‌هایی مانند آمازون وجود دارند، کسب‌وکارهای جدید باید مزیت رقابتی خاصی خلق کنند. این مزیت رقابتی می‌تواند فضای فیزیکی کسب‌وکارها باشد!
کانال‌های Omni
امروزه یکی از اتفاقات جدیدی که در دنیا در حال رقم خوردن است، استفاده از کانال‌های خرید مختلف آفلاین و آنلاین می‌باشد. فضای فیزیکی مغازه‌ها می‌تواند مزیت رقابتی خوبی نسبت به کسب‌وکارهای دیجیتال قوی باشد؛ به شرطی که فروشگاه فیزیکی و دیجیتال با هم ترکیب شوند. به عبارت دیگر، مشتری باید بتواند، آنلاین خرید کند ولی محصول خود را در مغازه دریافت کند. یا بالعکس، در مغازه خرید کند و درب منزل، خرید خود را تحویل بگیرد. همچنین، استفاده از استند در مغازه، امکان خرید آنلاین در محل را فراهم می‌کند.
در مقالات قبلی فنولوژی، توضیحات بیشتری درباره‌ی موضوع جذاب کاربردهای هوش مصنوعی در خرده‌فروشی‌ها ارائه شده‌است.
خلاصه‌ی ارائه‌ی دکتر مهدی شامی زنجانی – سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی
مهدی شامی زنجانی، بنیان‌گذار گروه تحول دیجیتال (دیتیجی) و مدیر پروژه تدوین نقشه راه تحول دیجیتال ایران است. او مشاور تحول دیجیتال چندین سازمان مطرح ایرانی بوده است. از نظر مهدی شامی، با وجود تمام پیشرفت‌های هوش مصنوعی، ما هنوز هیچ چیز ندیده‌ایم! به اعتقاد آینده‌پژوهان، پیشرفت‌های تکنولوژی از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۲۵، با پیشرفت‌های تکنولوژی تاریخ تا سال ۲۰۱۵ برابری خواهد کرد.
تمام Customer Careهای قبل از این سوء تفاهم بود!
ما در عصر دیجیتال زندگی می‌کنیم. این عصر سه ویژگی اصلی دارد:
۱-داده‌محوری: داده، نفت دنیای امروز است. من معتقدم، قبل از آن‌که مشتری بانک از خانه راه بیفتد و بیرون بیاید، بانک باید از مراجعه‌ی وی مطلع باشد! باید داده‌های مختلف مشتری را به صورت زنده از کانال‌های مختلف جمع‌آوری کرد. بعضی از شرکت‌ها، به صورت real time، شبکه‌های اجتماعی مشتریان خود را با استفاده از هوش مصنوعی رصد می‌کنند؛ تمام Customer Careهای قبل از این سوء تفاهم بود!
۲-اکوسیستم‌محوری: ما به تنهایی، قادر به انجام هیچ‌کاری نیستیم. قانون‌گذار، دانشگاه، زیرساخت، فرد و …، همه باید در کنار هم کار کنند. اگر اجزای مختلف در اکوسیستم نباشند، ارزش خاصی خلق نکرده‌ایم.
۳-الگوریتم‌محوری: تکنولوژی با استفاده از الگوریتم‌ها، شما را به خود وابسته می‌کند. اگر Waze قطع شود، باور کنید دست و پای خود را گم می‌کنم. الگوریتم‌ها با هدف‌گیری احساسات ما، تعیین می‌کنند که چه کاری انجام دهیم.
با ایلان ماسک مخالفم!
پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، هوش مصنوعی رشد اقتصادی دنیا را ۲ برابر می‌کند! البته، در هوش مصنوعی، بحث جایگزینی (replacement) نیست؛ بلکه موضوع هم‌مدیریتی (cooperation) است. من با اظهارات اخیرا ایلان ماسک (جزئیات را در این‌جا بخوانید) موافق نیستم! مدیران ما نیاز دارند با الگوریتم‌های هوش مصنوعی همکاری کنند. نکته‌ی مهم و قابل توجه آن است که ماشین تصمیم می‌سازد و انسان تصمیم می‌گیرد.
مدیریت منابع انسانی با هوش مصنوعی
مدیریت منابع انسانی (HR) یکی از مهم‌ترین موضوعات مدیریتی است. ما باید بتوانیم با روش‌های پیچیده‌تر و با استفاده از هوش مصنوعی، نیروی مناسب را استخدام کنیم. توجه کنید که استعداد، بی‌کار در خیابان‌ها نمی‌گردد! استعداد، مشغول کار است.
در زمینه‌ی توسعه‌ی فردی نیز می‌توان از هوش مصنوعی بهره برد. هوش مصنوعی با بررسی عملکرد افراد، دوره‌های مناسب هر فرد را به او پیشنهاد می‌دهد. ابزارهای پوشیدنی نیز می‌توانند در هر لحظه عملکرد کارمندان شما را ارزیابی کنند.
با استفاده از هوش مصنوعی، فرایند استخدام افراد نیز تسهیل می‌شود. قبل از جلسه‌ی حضوری، می‌توان جلسه‌ی اسکایپی برگزار کرد و با تحلیل رفتار و زبان بدن فرد، با استفاده از هوش مصنوعی، درباره‌ی همکاری با او قضاوت نمود.
چالش‌های هوش مصنوعی
درباره‌ی هوش مصنوعی یک سری چالش‌های فلسفی و اخلاقی وجود دارد. البته باید بگویم که با توسعه‌ی هوش مصنوعی، کار فلاسفه سکه می‌شود! به عنوان مثال، یک ماشین خودران را در نظر بگیرید. فرض کنید ماشین خودران در شرایطی مجبور است بین کشتن یک فرد یا کشتن سرنشین (صاحب ماشین) انتخاب کند. در چنین حالتی، ماشین چه تصمیمی می‌گیرد؟ باید به این سوالات فلسفی و اخلاقی پاسخ دهیم.
مصاحبه‌ی اختصاصی فنولوژی با مدیران و استارتاپ‌های دیجی‌کالا نکست
مصاحبه با روح‌الله رحمانی، معاون نوآوری دیجی‌کالا و رئیس هیئت مدیره‌ی دیجی‌کالا نکست
سرمایه‌گذاری در برگزیدگان بوت کمپ هوش مصنوعی تا چند ماه آینده
-سه ماه از افتتاح مرکز فعلی دیجی‌کالا می‌گذرد. لطفا از روند کار تا به این جا گزارشی بفرمایید. چه فعالیت‌هایی داشتید و چقدر به اهداف مد نظر نزدیک‌تر شدید؟
ما در ماه مبارک رمضان افتتاحیه داشتیم. بعد از آن برنامه‌های مختلفی را شروع کرده‌ایم. یکی از این برنامه‌ها، سرمایه‌گذاری در شرکت‌های هوش مصنوعی است. تا به امروز، دیجی‌کالا نکست در دو شرکت، سرمایه‌گذاری کرده است. علاوه بر این، کمپ استارتاپی هوش مصنوعی فعالیت خود را از تابستان امسال آغاز کرد. در این کمپ، از متخصصان هوش مصنوعی سراسر کشور دعوت کردیم تا بتوانند تیم‌سازی کنند و با راه‌اندازی استارتاپ‌هایی، مشکلات واقعی صنعت را از طریق هوش مصنوعی حل کنند. این افراد از این طریق، اقتصادی قوی برای خود و کشور ایجاد می‌کنند. در همین راستا، ما در مجموع در حال پرورش ۸ تیم هستیم. امیدواریم در چند ماه آینده، این تیم‌ها نه تنها پروتوتایپ بسازند بلکه برخی از آن‌ها، محصولات خود را روانه‌ی بازار کنند.
دیتای دیجی‌کالا برای استفاده‌ی عموم، منتشر خواهد شد
-برنامهی نوآوری باز (Open Innovation) دیجی‌کالا، یکی از حرکت‌های خوبی است که این شرکت آغاز کرده است. مدتی قبل، دیتاهای مختلف دیجی‌کالا در سایتی قرار گرفت و دانشگاهیان می‌توانند از این داده‌ها استفاده کنند. چه بازخوردی از open data داشته‌اید؟ آیا تیمی بوده که از این دیتا استفاده کرده باشد و چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟
بازخورد مثبتی داشته‌ایم. شکایت‌هایی نیز داشتیم! این شکایت‌‌ها درباره‌ی این بود که چرا این دیتا فقط به دانشگاه‌ها باز است؟ ما گفتیم دیتای فعلی به پژوهشگرها و دانشگاه‌ها باز است و شما حتما باید یک ایمیل سازمانی داشته باشید. چون واقعا این دیتا را در راستای پژوهش و حمایت از آن منتشر کردیم. ما حتی درخواست‌هایی از کشورهای دیگر داشتیم، کشورهای اروپایی،خاورمیانه و …. به آن‌ها گفتیم، این دیتا فقط مخصوص دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های ایرانی است و هدف ما این است که آن‌ها تزهایشان را با استفاده از این داده، انجام دهند. احتمالا در آینده، دیتای دیجی‌کالا به روی عموم باز خواهد شد.
هدف از برگزاری سمینار آینده هوش مصنوعی در صنعت و تجارت ایران
-امروز سمینار هوش مصنوعی برگزار شد. هدف از برگزاری این سمینار چه چیزی بود و مطالبی که در آن ارائه می‌شود در چه حوزه‌ای است؟
برای ما افتخاری است که امروز توانستیم میزبان متخصصان مختلف هوش مصنوعی باشیم. افراد مختلفی از صنعت و دانشگاه و حتی تعدادی از مسئولین تشریف آوردند. همه تا حدودی با هوش مصنوعی آشنا هستند، اما سوال این‌جاست که چگونه می‌توانیم هوش مصنوعی را به اقتصاد و رونق تولید تبدیل کنیم. در همین راستا، تم امروز را واقعی کردن هوش مصنوعی در ایران قرار دادیم.
جک ما یا ایلان ماسک؟
-به عنوان سوال آخر، شاید شنیده باشید که چند روز پیش جک ما و ایلان ماسک، مناظره‌ای داشتند. آقای جک ما معتقد بودند هوش مصنوعی به هیچ وجه، جای انسان رو پر نمی‌کند و ما همیشه بر هوش مصنوعی مسلط هستیم. ایلان ماسک بر خلاف جک ما، معتقد بود خطر هوش مصنوعی از خطر کلاهک هسته‌ای بیشتر است و این خطر ما را تهدید می‌کند و به زودی هوش مصنوعی بر ما مسلط می‌شود. نظر شما در این باره چیست؟
هوش مصنوعی هیچ‌وقت جایگزین انسان‌ها نیست. تمرکز فعلی ما در حوزه‌ی توان‌بخشی است. مسئله این است که چگونه می‌توانیم کارهایی که انجام دادیم را بهتر و سریع‌تر انجام دهیم. رویکرد ما به هوش مصنوعی کاملا متفاوت است.
مصاحبه با هما نوری، مشاور کسب‌وکار و مدیر آکادمی دیجی‌کالا نکست
داستان تاسیس آکادمی دیجی‌کالا نکست
-لطفا در مورد سوابق کاری خودتون و نحوه‌ی آشنایی با گروه دیجی‌کالا توضیح دهید.
من هما نوری هستم. ۱۳ سال است که به طور رسمی در صنعت فعالیت می‌کنم. از جایی به بعد احساس کردم تعهد من نسبت به صنعت آن است که دانش و تجربه‌ی خود را که در محیط آکادمیک وجود ندارد، به بقیه‌ی افراد منتقل کنم. بنابراین، وقتی با گروه دیجی‌کالا آشنا شدیم و تصمیم گرفتیم همکاری داشته باشیم، به سمت آکادمی دیجی‌کالا رفتم. دیجی‌کالا با ۹۵ درصد سهم بازار، بزرگ‌ترین شرکت E-Commerce کشور است و تجربه‌ی ارزنده‌ای در این شرکت موجود است که در هیچ دانشگاهی پیدا نمی‌شود. بنابراین به سمتی رفتیم که آکادمی دیجی‌کالا را تاسیس کنیم تا تجربه‌ی متخصصین دیجی‌کالا را به بقیه‌ی افراد منتقل کنیم. آکادمی دیجی‌کالا استعدادها را شناسایی می‌کند و تجربه‌ی صنعت را به آن‌ها انتقال می‌دهد. ما در دیجی‌کالا نکست هم روی ایده‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنیم و از طرفی راه افراد را برای ورود به دیجی‌کالا، هموار می‌کنیم.
اهداف و برنامه‌های دیجی‌کالا نکست
-به اهداف دیجی‌کالا نکست اشاره کردید. برنامه‌هایی که تا به امروز داشته‌اید چه چیزهایی بوده و در آینده چه برنامه‌هایی خواهید داشت؟
ما بازار را تحلیل می‌کنیم و پیش‌بینی می‌کنیم صنعت در آینده به چه سمتی می‌رود. بنابراین، هر ساله موضوعاتی را انتخاب می‌کنیم و با توجه به آن‌ها، تیم‌هایی را جذب می‌کنیم. یک مزیت خیلی مهم آن است که دیتای موجود در دیجی‌کالا را در اختیار افراد قرار می‌دهیم. افراد مختلف می‌توانند با ایده‌های خود یا ایده‌هایی که ما در اختیار آن‌ها قرار می‌دهیم وارد دیجی‌کالا نکست شوند و شروع به تیم‌سازی کنند. این اتفاق امسال افتاد و در روزهای آینده هم Demo Day خواهیم داشت. یک سری از این تیم‌ها انتخاب می‌شوند و ما روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنیم.
سمینار هوش مصنوعی آکادمی دیجی‌کالا نکست
-امروز سمینار هوش مصنوعی برگزار شد. استقبال از این سمینار و سمینارهای قبلی به چه شکل بوده است؟
خوشبختانه، ما بازخوردهای خیلی خوبی دریافت می‌کنیم. من خودم همزمان هم درس خواندم و هم در صنعت فعال بودم. اشتیاق من در کار با صنعت ایجاد شد. هر چه یاد گرفته‌ام از صنعت بوده است. این شور و اشتیاق در افراد حاضر در این جا هم وجود دارد. این افراد وقتی وارد دیجی‌کالا می‌شوند و با دیتای واقعی مواجه می‌گردند، با شور و اشتیاق بیشتری فعالیت می کنند. این باعث می‌شود ما امید بگیریم و با شوق بیشتر پیش برویم و مطمئن هستم به زودی اتفاقاتی می‌افتد که به معنی واقعی کلمه انطباق بین صنعت و دانشگاه به وجود می‌آید.
مصاحبه با علی سمر، بنیان‌گذار و مدیرعامل استارتاپ سگمنتینو (Segmentino)
سگمنتینو (Segmentino) چه فعالیتی دارد؟
-در مورد نحوه‌ی فعالیتتون توضیحی بفرمایید.
سگمنتینو (Segmentino)، یک پلتفرم اتوماسیون مارکتینگ است که از الگوریتم‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کند. این پلتفرم برای شخصی‌سازی تجربه‌ی کاربر به وجود آمده است. مدیر مارکتینگ هر شرکت، با استفاده از پلتفرم ما می‌تواند flow مارکتینگ را تعریف کند. سگمنتینو سعی دارد نرخ تبدیل را برای کسب‌وکارها افزایش دهد.
شروع فعالیت سگمنتینو
-شروع فعالیت شما چگونه بوده و با چند نفر کار را آغاز کردید؟
ما تقریبا سال گذشته شروع کردیم. تمرکز ما بر الگوریتم پیشنهاد دهنده (Recommendation System) بوده است. با یک تیم تقریبا سه، چهار نفره کار را شروع کردیم. در دنیای واقعی، چیزی که کسب‌وکارها از سیستم‌های پیشنهاد دهنده انتظار دارند و معیارهای سنجش آن‌ها، کمی متفاوت‌تر از دنیای تئوری است. پلتفرم‌های مختلفی در کشور ما و خارج از کشور فعالیت می‌کنند که به سرویس‌های پیشنهاد دهنده نیازمندند. نرخ تبدیل هم یکی از دغدغه‌های اساسی کسب‌وکارهاست. شرکت‌های مختلف برای جذب کاربر هزینه می‌کنند اما پس از ورود کاربر به سایت هیچ برنامهی خاصی ندارند. ما سعی داریم یک marketing cloud به وجود بیاوریم که از نقطه‌ی ورود کاربر تا نقطه‌ی پایانی، او را هدایت کند. آقای واعظ پور هم‌بنیان‌گذار من هستند که امروز تشریف ندارند. الان تقریبا یک تیم ۵ نفره داریم و تمرکز ما محدود به داخل ایران نیست و به خارج نیز توجه داریم.
سگمنتینو، مستقر در فضای اشتراکی دیجی‌کالا نکست
-شما در فضای اشتراکی دیجی‌کالا نکست مستقر هستید. در مورد نحوه‌ی فعالیت‌ها در این‌جا و زمان ورود تیم سگمنتینو توضیح دهید.
ما تقریبا یک ماه است که به دیجی‌کالا نکست اضافه شده‌ایم و البته نمی‌توانم جزئیات سرمایه‌گذاری را بیان کنم. پروسه‌ی پذیرش، یک پروسه‌ی کاملا دقیق است. از بررسی‌های فنی گرفته تا حجم بازار ایده سنجیده می‌شود. البته خود دیجی‌کالا نکست نیز به واسطه‌ی دیجی‌کالا، به پلتفرم‌هایی شبیه ما نیاز دارد. دیجی‌کالا برای سیستم پیشنهاد دهنده‌ی خود از پلتفرم‌های خارجی استفاده می‌کنند که کیفیت خیلی خوبی ندارند. البته مشکلات مربوط به همه‌ی شرکت‌های خارجی مانند تحریم نیز وجود دارد.
چالش‌های پیشروی سگمنتینو
-همان‌طور که اشاره کردید سیستم‌های پیشنهاد دهنده یکی از نیازهای اساسی پلتفرم‌های کشور مانند دیجی‌کالا و آپارات است. چالش‌های شما در این حوزه، چه از نظر فنی و چه از نظر مارکتینگ چه چیزهایی بوده و مشتری‌های شما چه کسانی هستند؟
چالش، خیلی زیاد داریم. با این‌که سیستم‌های پیشنهاد دهنده نسبت به شاخه‌های دیگر یادگیری ماشین شناخته شده‌تر هست ولی همچنان جای کار، خیلی زیاد است. ما از hybrid recommendation استفاده می‌کنیم که نه‌تنها شباهت‌های محصولات را بررسی می‌کند، بلکه شباهت‌های افراد و حتی جزئیات نوشتاری محصولات را هم تحلیل می‌کند تا بتواند محصول را دقیق‌تر پیشنهاد دهد. برای زبان فارسی خیلی کم کار شده است و دیتای زیادی وجود ندارد. چالش‌های ما در ساید بیزنس هم زیاد است. ما یک پلتفرم Software As A Service هستیم. پلتفرم‌های SaaS در کشور ما خیلی جا نیوفتاده‌اند و نگاه هنوز یک نگاه کارفرما و مجری است. نگرانی‌های مربوط به محرمانگی اطلاعات، در دنیا با NDA حل شده است ولی ما هنوز چالش‌هایی داریم. این‌ها چالش‌های موجود است و ما داریم سعی می‌کنیم با آن‌ها کنار بیاییم. مشتریانی داریم که در حوزه‌ی خبری فعالیت دارند. نیاز سایت‌های خبری با یک سایت فروشگاهی متفاوت است. مشتریان ما در حوزه‌های مختلفی مانند فروشگاه‌های آنلاین، سایت‌های خبری، تیکت‌های پروازی و … فعالیت می‌کنند.
شبکه‌سازی دیجی‌کالا نکست
در پایان سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی در صنعت و تجارت ایران، شرکت‌کنندگان در سمینار، به معرفی خود پرداختند و مهارت‌های شبکه‌سازی و ارائه‌ی خود را تقویت کردند. ادامه‌ی گزارش تصویری فنولوژی از رویداد شبکه‌سازی در سمینار هوش مصنوعی:
رویداد شبکه‌سازی در فضای اشتراکی دیجی‌کالا نکست
رویداد شبکه‌سازی در فضای اشتراکی دیجی‌کالا نکست
سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی در صنعت و تجارت ایران
سمینار آینده‌ی هوش مصنوعی در صنعت و تجارت ایران
فضای کاری اشتراکی دیجی‌کالا نکست
فضای کاری اشتراکی دیجی‌کالا نکست
فضای کاری اشتراکی دیجی‌کالا نکست
