همه‌ی ما در کلاس علوم دوران دبستان، در مورد حواس پنج‌گانه مطالبی را یاد گرفتیم. حال شاید خیلی دور نباشد روزی که بفهمیم این دانسته‌ها مانند ایده‌ی نه سیاره در منظومه شمسی، (پیش‌تر تصور می‌شد که پلوتون هم جزو سیارات است) اشتباه هستند. این مساله شاید به لطف شرکت نورالینک اتفاق بیفتد، شرکتی که به سبب رابط مغز-تراشه (brain-chip interface) جنجال‌برانگیز خود توجه زیادی را به خود جلب کرده است. در ۱۷ جولای ۲۰۱۹، این شرکت بالاخره از کار سخت خود در یک پخش زنده در یوتیوب پرده برداشت.
وقتی برای اولین بار قصه‌ی نورالینک را می‌شنوید، به نظر می‌رسد چیزی که نورالینک به دنبال آن است، مستقیما از دفترچه یادداشت یک نابغه‌ی دیوانه می‌آید! اما مطمئنا، با وجود ایلان ماسک در راس شرکت نورالینک، این امر ممکن است چندان هم دور از ذهن نباشد. اما اگر شما فراتر از یک فیلم ترسناک علمی-تخیلی به ماجرا نگاه کنید، می‌توانید نگاهی اجمالی به آینده کاملا متفاوت انسان بیندازید که یک حس جدید دارد. حس ششم یعنی «نورالینک».
تاسیس شرکت نورالینک
نورالینک (Neuralink)، یک شرکت تراشه‌های مغزی است که ایلان ماسک یکی از بنیانگذاران آن می‌باشد. ماسک در سال ۲۰۱۶ شرکت نورالینک را تاسیس کرد و تا سال ۲۰۱۷ هیچ توجهی را به خود جلب نکرد، تا اینکه وال‌استریت ژورنال خبر تاسیس شرکتی برای «ادغام کامپیوترها با مغز انسان» را اعلام کرد. این شرکت در سال ۲۰۱۹، تکنولوژی ساخت تراشه‌ی متصل به سیم‌هایی که به مغز انسان نفوذ می‌کنند و قادر به ثبت فعالیت‌های مغزی و تحریک آن هستند را به نمایش گذاشت. در روز جمعه، ۲۸ آگوست ۲۰۲۰، یک نسخه نمایشی از عملکرد محصول شرکت نورالینک به صورت زنده پخش شد. ایلان ماسک گفته است که این تکنولوژی می‌تواند برای افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی و اختلالات این‌چنینی استفاده شود. وی معتقد است که این تکنولوژی می‌تواند «هم‌زیستی انسان با هوش مصنوعی» را ممکن سازد.
در مورد نورالینک می‌توان اینطور برداشت کرد که ایلان ماسک یک پروژه احساسی غیر معمول دارد: یک شرکت فناوری عصبی به نام نورالینک که می‌خواهد در مغز مردم، تراشه قرار دهد! توسعه تراشه‌های مغز، یک حرکت عجیب از سوی مردی است که همزمان تسلا، شرکت اکتشاف فضایی اسپیس ایکس، و شرکت «دِ بورینگ کمپانی» (شرکت توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل زیرزمینی) را اداره می‌کند.
تراشه‌هایی در مغز از جنس نورالینک!
نورالینک می‌خواهد ترس اصلی ایلان ماسک از هوش مصنوعی را به صفر برساند. این کارآفرین، بارها در مورد نگرانی‌هایش در مورد اینکه هوش مصنوعی روزی می‌تواند نسل بشر را تحت الشعاع قرار دهد، صحبت کرده است. اگرچه او یک سازمان تحقیقاتی با اهداف عمومی به نام OpenAI تاسیس کرده است، اما نورالینک هدف بسیار ملموس‌تر و آینده گرایانه‌تری برای ساخت دستگاه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی را دارد که قادر به تعامل با مغز افراد هستند. در جولای ۲۰۱۹، مدیران شرکت نورلینک و ایلان ماسک در مورد تکنولوژی‌ای که شرکت تا کنون توسعه داده است سخنرانی کردند. رونمایی بزرگ آن‌ها، یک ریزتراشه کوچک بود که از لحاظ نظری، می‌توانست در پشت گوش یک شخص قرار گیرد و با رشته‌های کوچکی که حاوی الکترود بودند، به درون مغز نفوذ کنند.
مفهوم تکنولوژی «رابط عصبی» چیز جدیدی نیست. دانشمندان در حال حاضر دستگاه‌هایی ساخته‌اند که هم قادر به تفسیر فعالیت مغز و هم تحریک نورون‌ها در مغز هستند. یک نمایش به‌یاد‌ماندنی از این تکنولوژی به سال ۲۰۱۲ باز می‌گردد که بیماران فلج، قادر به کنترل یک بازوی روباتیک بودند. با این حال، ایلان ماسک نمی‌خواهد به آنچه که در حال حاضر امکان‌پذیر است، تکیه کند. او گفته است که علاوه بر درمان اختلالات عصبی مانند پارکینسون، امیدوار است که نورالینک روزی بتواند «هم‌زیستی بین انسان و هوش مصنوعی» را تسهیل کند. او همچنین در سال ۲۰۱۹ با شور و هیجان اعلام کرد که این شرکت موفق شده است یک میمون را برای «کنترل یک کامپیوتر با مغز خود» به کار بگیرد.
در حال حاضر نورالینک چیست؟
نورالینک (Neuralink) وسیله‌ای است که در ابتدا برای کمک به افراد فلج برای انجام کارهای ساده مانند استفاده از آیفون و کلیک کردن بر روی ماوس کامپیوتر بدون انجام دادن هیچ حرکت فیزیکی استفاده می‌شود. در واقع، آزمایش‌های انسانی نورالینک هنوز آغاز نشده است. بنا به گفته ماسک، تاکنون نمونه‌های اولیه نورالینک بر روی برخی از جوندگان و ظاهرا حتی یک میمون آزمایش شده‌اند. تکنولوژی نورالینک دو بخش دارد:
- بخش درون مغز
- بخش خارج از مغز
قسمتی که درون مغز قرار دارد
چیپ‌ست نورالینک با استفاده از جراحی برخی اجزای خاص، بر روی سطح مغز قرار می‌گیرد. با این حال، موضوع «ایمپلنت‌های مغزی»، موضوع تحقیق و توسعه جدیدی نیست و اولین تحقیقات در مورد آن، به دهه ۱۹۷۰ باز‌می‌گردد و آزمایش‌های مربوط به آن و کاربردهای آن تا به امروز ادامه داشته است. در گذشته، ایمپلنت‌های مغزی به عنوان پیشرفت ویژه‌ای در نظر گرفته نمی‌شدند.
مغز ما هنوز یک معمای بزرگ است و ما تازه شروع به رمزگشایی منشا ژنتیکی هوش خود کرده‌ایم. در حالت ایده‌آل، ما دوست داریم حرمت این تالار مقدس را حفظ کنیم و یقینا ایلان ماسک (و همچنین تیمش) هم دوست دارند این کار را بکنند. با این حال، در این مرحله، این کار امکان پذیر نیست. آن‌ها این امر را با اجرای یک تست با استفاده از الکترودها، که دستگاه‌هایی هستند که برای تشخیص میدان های الکتریکی به کار می‌روند فهمیده‌اند (در مغز، میدان های الکتریکی زمانی رخ می‌دهند که عصب‌ها پیام‌ها را برای یکدیگر ارسال می‌کنند، یعنی نورالینک از الکترودها برای تشخیص زمانی که عصب‌ها به یکدیگر پیام می‌فرستند، استفاده می‌کند).
الکترودهای موجود در تراشه نورالینک
یکی از الکترودها (که ما آن را الکترود ۱ می‌نامیم) درست روی یک نورون قرار داده می‌شود. چون مستقیما بر روی نورون قرار دارد، می‌تواند هر میدان الکتریکی تولید شده در نتیجه ارسال پیام توسط نورون را تشخیص دهد. سپس الکترود دیگری (که ما آن را الکترود ۲ می‌نامیم) را دورتر قرار دادند تا ببینند که آیا هنوز هم می‌توان یک میدان الکتریکی را از پیام ارسال شده توسط نورون تشخیص داد یا خیر. اگر می‌شد، آن‌ها الکترود دوم را بیش‌تر و بیش‌تر حرکت می‌دادند، تا به نقطه‌ای برسند که در آن الکترود ۲ دیگر قادر به تشخیص سیگنال الکتریکی نورون نیست. در آن نقطه اگرچه الکترود ۱ حکایت از ارسال پیام توسط نورون داشت، اما الکترود ۲ قادر به تایید آن نبود. به عبارت دیگر، الکترود ۲ خیلی از نورون دور بود. این فاصله ۶۰ نانومتر بود.۶۰ نانومتر به این معنی است که میدان الکتریکی باید داخل جمجمه باشد نه بیرون آن. در نتیجه با توجه به برد میدان الکتریکی، الکترودها باید در زیر جمجمه قرار گیرند و این دقیقا کاری است که آن‌ها می‌خواهند انجام دهند. الکترودها، همراه با یک گیرنده کوچک، در زیر جمجمه نصب خواهند شد. البته هیچ آنتنی ازسر شما بیرون نخواهد آمد!
محل قرارگیری تراشه و مشخصات آن
انگشت سبابه خود را جلوی صورت خود بگیرید و سعی کنید چیپ را تصور کنید که بر روی آن قرار دارد. حالا می‌فهمید که این تراشه چقدر کوچک است، مسلما کوچک‌تر از ایرپادهایی است که در گوش قرار می‌گیرند. روکش استوانه‌ای که در آن قرار داده خواهد شد، قطر ۸ میلی‌متر و بلندی ۴ میلی‌متر دارد.از این پوشش، ۱۰۲۴ الکترود کوچک و نازک خارج می‌شود که مانند رشته‌های میکروسکوپی به نظر می‌رسند. وقتی می‌گوییم کوچک، یعنی قطر این رشته‌ها حدود ۶ نانومتر است. برای مقایسه، قطر موهای خود را تصور کنید و سپس آن قطر را به ده قسمت تقسیم کنید. این تراشه آنقدر کوچک است که چیزی به بزرگی یک دست انسان نمی‌تواند آن را بر روی مغز نصب کند. به همین دلیل است که نورالینک یک ربات جراح نیز ایجاد کرده است.
ربات جراح نورالینک
ربات جراح نورالینک توانایی ایجاد حرکات دقیق لازم برای نصب رشته‌ها در مغز شما را دارد. اگرچه در نگاه اول، جایگذاری رشته‌ها در مغز به نظر یک کار ساده می‌آید، اما در مقیاس کوچکی که رشته‌ها در آن قرار دارند این کار تبدیل به کاری می‌شود که به همان اندازه پیچیده است که فرود یک موشک فضایی به طور ایمن بر روی زمین، دارای پیچیدگی است. مکس هوداک، مدیرعامل نورالینک در این باره می‌گوید:«این چیزها واقعا، واقعا کوچک هستند. و نمی‌توان آن‌ها را با دست کنترل کرد. این رشته‌ها یکی پس از دیگری توسط ربات جدا می‌شوند تا به مغز وارد شوند … به همیت دلیل ما مجبور شدیم یک ربات جراح بسازیم. عمل جراحی بدون روبات امکان پذیر نیست.»
استفاده از ربات جراح به این دلیل است که در آن مقیاس، عوامل دیگری وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند. برای مثال تنفس و ضربان قلب. که هر دو غیر ارادی هستند. البته، کسی که تحت بیهوشی کامل قرار نگرفته، می‌تواند نفسش را برای یک بازه حبس کند، اما آیا می‌تواند ضربان قلب خود را هم متوقف سازد؟
ممکن است تعجب کنید که اگر به مغز ضربه بزنید دچار سردرد شدید نخواهید شد. اول از همه، مغز هیچ گیرنده دردی ندارد، پس شما هیچ چیزی را احساس نخواهید کرد. دوم اینکه الکترودها بسیار نازک هستند. اگر قیاس مو به اندازه کافی بصری نیست، آن را به این صورت در نظر بگیرید: آن الکترودها نازک‌تر از پروسوسیس یک پشه هستند (آن سوزن بلند که وقتی خون شما را می مکد بیرون می‌آید). بخش داخلی دهان آن، لابونیوم، در حدود ۴۰ نانومتر قطر دارد (در مقایسه با قطر ۶ نانومتر الکترود). ربات جراحی نورالینک، متغیرهای مختلفی را در زمان شناسایی مناطق مناسب برای قرار دادن هر الکترود،در نظر می‌گیرد تا احتمال برخورد آن‌ها با رگ‌های خونی را به حداقل برساند.
قسمتی که بیرون از مغز قرار دارد
داشتن یک تراشه فوق مغزی رباتیک که به طور مصنوعی در سر کاشته شده است چیزی است که شاید خیلی از ما به آن فکر کرده‌ایم و دوست داریم حداقل برای یک بار در طول عمرمان آن را تجربه کنیم. ایلان ماسک و تیمش، دقیقا قصد محقق کردن همین تصور را دارند. یکی از معایب قرار دادن این تراشه در مغز این است که به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری مربوط به آن، در حال حاضر مناسب نیستند و همیشه هر زمان ممکن است اتفاق بیافتد. به همین دلیل دور از ذهن نیست که شاید برای هر بار آپدیت کردن نرم‌افزار این تراشه‌ها باید به جراح مغز واعصاب مراجعه کرد و این فرجام داشتن یک ابرمغز خواهد بود.
برای رفع چنین مشکلی، یک قطعه بزرگ از نورالینک خارج از جمجمه و به عنوان یک دستگاه پوشیدنی در پشت گوش ما قرار می‌گیرد. این دستگاه پوشیدنی، که Link نام دارد، نرم‌افزار و باتری را در خود جای داده است. به این ترتیب، وقتی شارژ باتری دستگاه به کمتر از پنج درصد می‌رسد، می‌توانید دستگاه را برای شارژ مجدد از خود جدا کنید. دقیقا همین اتفاق در بروزرسانی نرم‌افزار Link نیز اتفاق می‌افتد.
نورالینک می‌خواهد به چیزی تبدیل شود؟
نورالینک می‌خواهد به رایانه‌ای تبدیل شودکه داخل مغز هر کسی قرار بگیرد؛ رایانه‌ای کوچک که کاربران آن مجبور نیستند آن را با دستان خود حمل کنند. در حالی که احتمالا ایلان ماسک ایده کمک به افراد فلج را دوست دارد، اما به نظر می‌رسد که هیچ کاری او را بیش‌تر از وارد ساختن یک ضربه‌ی کاری به اربابان آینده‌ی هوش مصنوعی قلقلک نمی‌دهد.
ایلان ماسک در آینده، تراشه مغزی نورالینک را به عنوان یک گزینه «جراحی انتخابی» می‌بیند. زیرا نورالینک مانند جراحی پلاستیک است. یعنی چیزی است که ممکن مردم به داشتن آن تمایل داشته باشند، حتی در صورتی که به آن احتیاج قطعی ندارند. این احتمال وجود دارد که این احساس نیاز، در سراسر دنیا شایع‌تر از جراحی پلاستیک باشد. ماسک در این مورد گفته است:«نورالینک یک چیز اجباری نیست. بلکه چیزی است که اگر بخواهید، می‌توانید از آن استفاده کنید. اما من فکر می‌کنم نورالینک در مقیاس تمدن ما بسیار مهم خواهد بود.»
اینکه ایلان ماسک می‌گوید نورالینک چیز اجباری‌ای نیست، مسئله‌ی قابل توجهی است، اما اگر هر شخصی در اطراف شما مغزی با سرعت یک کامپیوتر کوانتومی داشته باشد و شما بخواهید برای هر شغلی که ممکن است تا آن زمان برای انسان‌ها باقی مانده است رقابت کنید، ممکن است شما هم به نورالینک احتیاج داشته باشید.
نورالینک به چه چیزی می‌تواند تبدیل شود؟
از دیدگاه سرمایه‌داری، نورالینک می‌تواند بزرگ‌تر از اپل یا هر غول فناوری موجود دیگر شود. برای فهم ماجرا می‌توان اینطور گفت که با اینکه داشتن ذهن سالم همچنان هم برای انجام خیل عظیمی از امور کافیست، اما ما به تلفن‌های همراه در زندگی روزمره خود احتیاج داریم و می‌توان گفت در زندگی امروز، تلفن‌های همراه بخشی جدانشدنی از زندگی ساکنان کره زمین را تشکیل می‌دهند. به همین ترتیب، زمانی را تصور کنید که نداشتن تراشه‌ی نورالینک، شما را در برابر ذهن‌هایی قوی‌تر از شما قرار می‌دهد. همین موضوع احساس نیاز احتمالی ما به این تراشه را تایید می‌کند. موفقیت نورالینک مسیر نوآوری آینده را تغییر خواهد داد. چیزی که زمانی کاملا ابتکاری و دور از دسترس به نظر می‌رسید، در آینده‌ای که نورالینک در آن حضور دارد اتفاقی عادی قلمداد خواهد شد.
مزایای نورالینک
نورالینک می‌تواند پا را بسیار فراتر از تکنولوژی‌های جدیدی نظیر واقعیت افزوده بگذارد. زیرا سیگنال‌هایی که توسط الکترودها دریافت می‌شوند می‌توانند به طور بی‌سیم به دستگاه‌های الکترونیکی منتقل شوند و دستگاه Link که پشت گوش قرار می‌گیرد، یک دستگاه الکترونیکی است. حال انتقال پیام‌ها از یک دستگاه Link به دیگری شبیه به پخش تصاویر بین دو آیفون است. در این نقطه از زمان، تکنولوژی نورالینک احتمالا قادر به تشخیص جملات کامل از پیام‌های انتقالی بین نورون‌های شما نخواهد بود، اما می توان آن را طوری آموزش داد تا با شناسایی الگوهای خاصی، آن‌ها را به صورت تصاویر یا یک کلمه معنی‌دار درآورد. این ویژگی می‌تواند با گذر زمان بهبود پیدا کند و بهتر شود.
دیگر مزیت نورالینک این است که سرعت ارتباطات نیز بهبود خواهد یافت. در حال حاضر، وقتی مشغول تایپ کردن متنی هستید، سرعتی ارتباط شما با رایانه‌تان، محدود به سرعتی است که انگشت‌ها می‌توانند صفحه‌کلید را طی کنند. یا وقتی از موبایل‌تان استفاده می‌کنید، سرعت عملکرد دستگاه‌تان به سرعت لمس شدن صفحه توسط انگشت‌تان بستگی دارد. حتی وقتی دارید صحبت می‌کنید، تا قبل از این که زبان‌تان پیچ بخورد، می‌توانید سریع‌تر صحبت کنید. اما افکار ذهنی، فوری و لحظه‌ای هستند. ممکن است نورالینک بتواند این افکار فوری را ثبت کند و آن‌ها را در ارتباط فوری، سریع‌تر از آنچه کلمات می‌توانند دهان را ترک کنند، منتقل کند.
نگرانی‌های آینده در مورد نورالینک
نگرانی‌هایی نیز در مورد نورالینک وجود دارد. مثلا، باج‌افزار ویروسی است که فایل‌های کامپیوتر شما را قفل می‌کند و آن‌ها را یکی پس از دیگری پاک می‌کند تا زمانی که شما باج (معمولا در بستر بلاکچین و بیت کوین) را پرداخت کنید، امروزه یک تهدید جدی برای شبکه‌های کامپیوتری است. حالا چنین چیزی را در مغز خود تصور کنید. هک کردن، اشکالات نرم‌افزاری و نقص‌های سخت‌افزاری می‌تواند تهدیدی برای زندگی روزمره شما باشد.
در آینده‌ای نه چندان دور، نگرانی دیگر از بابت نورالینک، توانایی آن نه تنها برای خواندن و تفسیر سیگنال‌ها، بلکه از جهت فرستادن سیگنال‌های خاص خود است که اساسا قادر به انجام کار به نمایندگی از نورون‌های شما خواهد بود. اما مغز بسیار حساس است و در تمام طول عمر خود در پاسخ به محرک‌های مختلف از جمله مواد شیمیایی و چگونگی ارتباط نورون‌ها با یکدیگر دچار تغییر می‌شود. به همین دلیل، اضافه کردن نورالینک به مسئله، می‌تواند نحوه رشد مغز ما را تغییر دهد.
جمع بندی نهایی
بدون شک نورالینک یک پروژه نوآورانه است که از ایلان ماسک انتظار داریم. میل او به تمرکز بر آینده، به جای محدودیت‌های درک شده در حال حاضر، دیگران را برای دیدن پتانسیل قوی این فناوری یا فناوری‌های مانند این، راهنمایی می‌کند.
منبع: TowardsDataScience ،BusinnessInsider
